مبانی تجارت الکترونیک

مقدمه

كساني كه امروزه در كسوت خريدار به بازار ميروند سه گروه اند. اول كساني كه ميدانند چه ميخواهند و ميدانند كه بايد آنرا از كجا بخرند. اين گروه پس از ورود به بازار مستقيما به فروشگاه مورد نظرشان مراجعه مينمايند. دوم كساني كه نميدانند چه ميخواهند آنها بدون اينكه كالاي خاصي مد نظرشان باشد در فروشگاه هاي مختلف به جستجو ميپردازند و اگر چيزي نظرشان را جلب نمود خريد ميكنند. و گروه سوم كساني هستند كه ميدانند چه ميخواهند ولي نميدانند آنرا از كجا بخرند. اين افراد در ميان فروشگاه هاي مختلف به دنبال فروشگاهي ميگردند كه بهترين شرايط را (از لحاظ داشتن جنس , مناسب بودن قيمت , كيفيت وغيره ) داشته باشد. تجارت الكترونيك فرآيندي است كه تمام مراحل خريد از نمايش و معرفي كالا تا دريافت و چانه زني بر سر قيمت و پرداخت وجه را پوشش ميدهد.تجارت الكترونيك  براي خريداران گروه اول تسهيلات فراواني را پديد مي آورد. شخص به وب سايت فروشنده مراجعه كرده و مراحل خريد كالا و پرداخت وجه را طي ميكند. در مورد گروه دوم خريد الكترونيكي انتخاب چندان مناسبي نيست. گر چه به نظر ميرسد كه با گشت و گذار در ميان وب سايت ها ميتوان چيزهايي براي خريد يافت , جستجو در ميان بازار هاي سنتي داراي كيفيت ديگري است و به همين دليل هم پيش بيني ميشود كه بازار الكترونيك هرگز بطور كامل جايگزين بازار هاي سنتي نخواهد شد.استفاده از عامل هاي متحرك در تجارت الكترونيك باعث ميشوند بجاي اينكه مشتري جهت يافتن فروشنده اي كه كالاي مورد نظرش را با بهترين شرايط عرضه مى‌نمايد در بين فروشگاه ها سرگردان شود، عامل متحرك خود را براي اين امر به فروشگاه‌هاي متعدد اينترنتي گسيل ميدارد..تجارت الکترونیک واژه‌ای است که برای تجارت از طریق سیستم‌های اطلاعاتی، ارتباطی بکار می‌رود. تجارت الکترونیک با وجود این که مدت زمانی زیادی از عمر آن نمی‌گذرد ولی نقش بسزا و چشم گیری در زندگی روزمره ما به عهده گرفته‌است به طوری که اجتناب از آن کار آسانی نیست. 

تاریخچه تجارت الکترونیک

انسان از ابتدای خلقت تاکنون روشهای تجاری متفاوتی را تجربه کرده‌است. در ابتدا سیستم تبادل کالا رایج بود. سپس در بعضی تمدن ها سیستم کالای محبوب به وجود آمد.اما بدون شک اختراع پول اولین انقلاب در زمینه تجارت بود. ارزش آن مشخص بود، حمل آن آسانتر بود، فاسد نمی‌شد و همه طالب آن بودند. فواید استفاده از پول به اندازه‌ای بود که حتی تا چند دهه قبل کمتر کسی انتظار یک انقلاب دیگر را داشت. ارتباط بین تجارت و تکنولوژی دیر زمانی است که وجود داشته و ادامه دارد. در واقع، یک پیشرفت تکنیکی باعث رونق تجارت شد و آن هم ساخت کشتی بود.. با این پیشرفت، برای اولین بار مرزهای جغرافیایی برای تجارت باز شد و تجارت با سرزمینهای دیگرآغاز شد. اکنون، شبکه جهانی اینترنت مانند همان کشتی است که نه تنها فواصل جغرافیایی، بلکه اختلافات زمانی را نیز کمرنگ نموده و صحنه را برای نمایشی دیگر آماده کرده‌است.ترکیب تجارت و الکترونیک از سال ۱۹۷۰ آغاز شد. برای گسترش و پذیرش تجارت الکترونیک لازم است که پیش نیازهای این تکنولوژی از جمله زیرساختار مخابراتی، مسایل قانونی و ایمنی پیام رسانی مهیا شود.مهم‌ترین هدف در تجارت حال چه از روشهای بسیار پیشرفته الکترونیکی استفاده کند و چه از روشهای سنتی و قدیمی -همانا دستیابی به پول و سود بیشتر است. طبیعتا در این میان، نقش بانکها و موسسات اقتصادی در نقل وانتقال پول بسیار حیاتی است. هنگامی که در سال ۱۹۹۴ اینترنت قابلیتهای تجاری خود را علاوه بر جنبه‌های علمی و تحقیقاتی به نمایش گذاشت،موسسات تجاری و بانك در کشورهای پیشرفته اولین نهادهایی بودند که تلاش جدی خود را برای استفاده هر چه بیشتر از این جریان بکار انداختند. محصول تلاش آنها نیز همان پول امروزی است. سپس به سرعت مشخص شد که اینترنت بستر بسیار مناسبی برای انواع فعالیتهای بانکداری و اقتصادی بشمار می‌رود.بانکداری و تجارت الکترونیک هم اکنون در جهان به عنوان یک بحث بسیار تخصصی و در عین حال، بسیار پیچیده تبدیل شده‌است و تطبیق آن با سیاستهای تجاری و اقتصادی کشورهای مختلف نیاز به تحقیق و برنامه ریزی دقیق دارد.تجارت الکترونیک، علی رغم جوان بودن در جهان شناخته شده و در سالهای اخیر رشد فزاینده و غیرقابل پیش بینی داشته‌است. این رشد تصاعدی حاصل استفاده از یک ابزار، یعنی اینترنت می‌باشد. البته تجارت الکترونیک فقط در شاخصه‌ها یا کشورهای خاصی جا افتاده و استفاده می‌شود. 

تعریف تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک انجام کلیه فعالیتهای تجاری با استفاده از شبکه‌های ارتباطی کامپیوتری، به ویژه اینترنت است. تجارت الکترونیک، نوعی، تجارت بدون کاغذ است. به وسیله تجارت الکترونیک تبادل اطلاعات خرید و فروش و اطلاعات لازم برای حمل و نقل کالاها، با زحمت کمتر و مبادلات بانکی با شتاب بیشتر انجام خواهد شد. شرکتها برای ارتباط با یکدیگر،محدودیتهای فعلی را نخواهند داشت و ارتباط آنها با یکدیگر ساده تر و سریع تر صورت می‌پذیرد. ارتباط فروشندگان با مشتریان نیز می‌تواند به صورت یک به یک با هر مشتری باشد. به عبارت دیگر، تجارت الکترونیک نامی عمومی برای گستره‌ای از نرم افزارها و سیستم‌ها است که خدماتی مانند جستجوی اطلاعات، مدیریت تبادلات، بررسی وضعیت اعتبار، اعطای اعتبار، پرداخت به صورت روی خط، گزارش گیری و مدیریت حسابها را در اینترنت به عهده می‌گیرند. این سیستم‌ها زیربنای اساسی فعالیتهای مبتنی بر اینترنت را فراهم می‌آورند. هدف از بکارگیری تجارت الکترونیک، ارائه روشی جدید در انجام امور بازرگانی می‌باشد. به واسطه این روش، تاجران قادرند که محصولات و خدمات خود را به شکل تمام وقت و به تمام خریداران در سرتاسر جهان - مستقل از مرزهای جغرافیایی و ملیتها -عرضه کنند.بسیاری از مردم، تجارت الکترونیک را منحصر به خرید و فروش از طریق شبکه اینترنت می‌دانند، در حالیکه این امر فقط بخش کوچکی از تجارت الکترونیک را تشکیل می‌دهد و این مفهوم اکنون گستره وسیعی از جنبه‌های مختلف تجاری و اقتصادی را دربرگرفته‌است. به سادگی می‌توان هرگونه فعالیت تجاری و مالی بین موسسات و افراد مختلف را در حیطه تجارت الکترونیک گنجاند.تجارت الکترونیک روش دیگری برای تبادلات الكترونيكي اطلاعات و انجام مبادلات تجاری است که یک پل الکترونیکی را بین مراکز تجاری ایجاد کرده‌است. تجارت الکترونیک با حجم کمتری از اطلاعات که لزوما در قالب یکسانی نبوده و بین مردم عادی رد و بدل می‌شود، سر و کار دارد. تجارت الکترونیک در ابتدای پیدایش خود، چیزی بیش از یک اطلاع رسانی ساده تجاری نبود و هرکس می‌توانست محصولات خود را با استفاده از صفحات وب بر روی اینترنت تبلیغ نماید. آمار منتشره از ۵۰۰ شرکت نشان می‌دهد که حدود ۳۴ درصد از آنها در سال ۱۹۹۵ و حدود ۸۰ درصد در سال ۱۹۹۶ از روش فوق برای تبلیغ محصولات خود استفاده کرده‌اند.تا پایان سال ۲۰۰۱ بیش از ۲۲۰ بیلیون دلار معاملات مالی توسط صدها سایت تجاری بر روی اینترنت انجام پذیرفت.

مزایاها و معایب تجارت الکترونیک

سوالی که ممکن است همینک مطرح شود این است که تجارت الکترونیک غیر از مواردی که پیش از این به آن اشاره شد چه فایده‌ای دارد.

•    افزایش فروش و در پی آن افزایش درآمد و توان سرمایه گذاری 

•    افزایش سطح رفاه زندگی مردم از طریق ایجاد اشتغال، کاهش ترددها و افزایش سرعت عمل 

•    جهانی شدن 

•    کاهش هزینه‌های تبلیغات برای شرکتها وبه دلیل عدم حضور واسطه 

البته همچون تمام فناوریها و تکنولوژیهای ساخت بشر معایبی هم در استفاده از تجارت الکترونیک وجود دارد، برخی از این معایب به قرار زیر است:

•    تأثیر ناشناخته آن بر روابط اجتماعی انسان 

•    ورشکستگی به علت عدم توانایی شرکتهای کوچک و کاهش تولید 

بسترهای لازم برای تجارت الکترونیک

•    یک سیستم بانکی روان و دقیق 

•    قوانین گمرکی،مالیاتی و بانكداري الكترونيكي

•    کد تجاری محصول و ایجاد امنیت اطلاعات 

•    تهیه و تدوین نظام مالی اطلاعات و نظام حقوقی اطلاع رسانی (کپی رایت) 

•    محرمانه بودن اطلاعات شخصی 

•    تطبیق مقررات ملی با مقررات متحدالشکل بین المللی 

•    همکاری دانشگاهها،مراکز تحقیقاتی و سازمانهای مختلف 

•    پذیرش اسناد الکترونیکی توسط قوه قضاییه 

•    تأمین، صدور و بکارگیری كارت هوشمند

•    تأمین خطوط ارتباطی پرسرعت و مطمئن و ایجاد بستر مخابراتی به شکل بی سیم.

کاهش هزينه ها

تجارت الکترونيک به شرکت ها کمک مي کند تا کالاي خود را به شکل مناسب معرفي کنند . در سايت شرکت ، به آساني انواع اطلاعات جديد و مرتبط بامحصول و کسب و کار به مشتريان ارايه مي شود .( رجوع شود به موتورهاي جستجوگر )

 اگر مشتريان شرکت تشويق شوند تا به صورت منظم از سايت بازديد کنند ، پولي را که قرار است براي بازاريابي و تبليغات هزينه شود صرفه جويي مي شود . البته در درجه اول بايد وب سايت به مشتريان معرفي شود . اگر مشتريان سايت را بازديد کرده و ارضا شوند ، به احتمال زياد هرزگاهي براي ديدن محصولات جديد به سايت مراجعه مي کنند . هر چند اگر هدف کاهش هزينه در زمينه بازاريابي باشد ، بايد راه حل مناسب از طريق اينترنت و تجارت الکترونيک ارايه شود،تا نياز به سرمايه گذاري دراين زمينه کاهش يابد.

افزايش فروش

کانال جذب بازار جديد مي تواند به شکل موثرتري به مشتريان بالقوه جديد و يا حتي مشتريان فعلي ختم شود . بدون شک ، اينترنت ، به عنوان وسيله اي بسيار شايع جهت خريد مطرح است و بسياري از مشتريان اين نوع خدمت را به لحاظ تنوع انتخاب ، زمان خريد ، محيط جذاب تر و ... ، مطلوبتر يافته اند .اين حقيقت بيانگر قابليت گسترش بازار از طريق تجارت الکترونيک است . کاهش هزينه ها از طريق مبادلات تجاري الکترونيک ، اين امکان را فراهم مي سازد تا قيمت هاي کمتري به مشتريان پيشنهاد شود که به طور قطع به افزايش فروش ختم مي شود . يکي از مهمترين و بازارگراترين کاربردهاي عملي تجارت الکترونيک ، بخش مصرف گرايي آن است اين کاربردها شامل خريد از راه دور ، عمليات بانکي ، دلالي سهام و تبليغات مستقيم است ، به هر حال همان طور که انتظار مي رود پتانسيل عظيم اين بخش ، بيشتر انگيزه هاي مرتبط با تجارت الکترونيک را به خود جلب مي کند .در آينده شرکتها و شريکهاي تجاري مي توانند از طريق ايجاد ارتباط ايمن ميان شبکه هاي فرعي و شبکه هاي شرکاي تجاري در يک اکسترانت ، که تکيه بر توانايي ارتباطات اينترنتي و نرم افزاري آن دارد ، به گسترش و توسعه محصول ، توليد و توزيع و يا تحويل محصولات خود بپردازند .از طرف ديگر اين نوع عمليات و سهيم شدن در اطلاعات منجر به رقابت بسيار شديد در بازار مي شود . سازمان ها در اين بازار ديگر نمي توانند با روش هاي سنتي مديريت ، موفق باشند . در نتيجه ، پيدايش سازمان هاي مسطح و ساختار مجازي ، انجام کار از راه دور و استفاده از منابع خارج از سازمان گسترش خواهد يافت ،که آثار آن نقش تجارت الکترونيک را در موفقيت شرکت ها ، انکار ناپذير مي سازد .

اهميت تجارت الكترونيك

 تجارت الکترونيک هنوز براي بسياري از مردم مفهوم جديدي است ، اما در عصر اطلاعات ، هدايت فعاليت هاي کسب و کار از طريق اينترنت ، به ويژه براي شرکت هاي کوچک و متوسط که مي خواهند با شرکت هاي بزرگتر رقابت کنند ، بخش جدا نشدني از پيکر فعاليت هاي تجاري سازمان است .براساس اظهار نظر سازمان تکنولوژي اطلاعات آمريکا ، انقلاب تجارت الکترونيکي به شرکتهاي کوچک اميد بخشيد تا بتوانند در کنار شرکت هاي عظيم به تجارت بپردازند . شرکت هاي کوچک بايد عضو سيستم تجارت الکترونيک شوند ، در غير اينصورت توانايي خودشان را براي باقي ماندن در صحنه رقابت کسب و کار از دست خواهند داد . مبادله الکترونيک اطلاعات يکي از قديمي ترين و بنيادي ترين ابزارهاي يکپارچه سازي فعاليت هاي تجاري است . جالب اينکه به علت ماهيت سازگار استانداردسازي هاي صورت گرفته ، اين ابزار هنوز هم يکي از مفيدترين و پيشرفته ترين کاربردهاي تجارت الکترونيکي امروزي محسوب مي شود .

 مبادله الکترونيک اطلاعات EDI ، تبادل اطلاعات تجاري در يک الگوي استاندارد شده ميان رايانه هاست . در تبادل الکترونيکي اطلاعات ، اطلاعات بر اساس يک الگوي مشخص که توسط طرفين مبادله کننده تعيين شده است ، سازماندهي مي شود ، به طوري که اجازه مي دهند رايانه ها بدون دخالت ، مبادله را صورت دهند و نيازمند هيچ گونه دخالت عامل انساني يا ورود مجدد اطلاعات در دو طرف ميسر نيستند . سه دليل عمده زير براي به کارگيري مبادله الکترونيک اطلاعات وجود دارد:

•    کاهش مبادلات کاغذي

•    کاهش ورود مجدد اطلاعات

•    سرعت و سادگي

استانداردهاي مبادله اطلاعات در اسناد الکترونيکي بسيار زياد هستند حتي صنايع گوناگون در کشورهاي مختلف نيز استانداردهاي خاص خود را دارند . واژه وب سايت آنچنان عرف شده است که بسياري از مردم اعتقاد دارند" اگر وب سايتي براي خودتان بسازيد ، موفقيت از آن شما خواهد بود ". در روزهاي اول که اينترنت به کار گرفته شد ممکن بود اين امر به حقيقت بپيوندد ولي در حال حاضر که ميليون ها معامله تجاري از طريق وب سايت صورت مي پذيرد اين امر ديگر ميسر نيست . در ابتدا فرد بايد هدف معقول و قابل حصولي را انتخاب کرده و بعد براي تحقق آن برنامه ريزي کند . کسب وکار از طريق اينترنت ارزانتر از باز کردن فروشگاه خرده فروشي است و قابليت دسترسي به مشتريان بيشتر است و همچنين هزينه دسترسي به مشتريان قطعا" کمتر از روشهاي معمول تبليغات است .پس از اينکه برنامه خود را تدوين کرديد چه چيزي را مي بايست مدنظر قرار دهيد ؟ آنچه در زير خواهد آمد سوال نهايي است که براي برنامه ريزي کسب و کار خود بايد مد نظر داشته باشيد :

مشتريان ما چه کساني هستند و ترجيحات آنها چيست؟                

استراتژي شرکت براي معرفي کالا و خدمات به مشتريان چيست ؟       

 شرکت ، محصولات،بازاريابي وسايت شما چه مشخصه منحصر به فردي دارد؟

 چگونه اين عوامل باعث افزايش فروش ميشوند؟                           

براي فروش محصولات خود از چه استراتژي خاصي استفاده ميکنيد؟        

چه هزينه هايي مرتبط بر فروش محصولات شما است ؟                               

صورت گردش وجوه نقد شرکت براي دو سال اول به چه صورت خواهدبود؟               

 چه نوع برنامه ريزي باعث جذب مشتريان بالقوه خواهد شد ؟            

 به ازاي هر سفارش، چه تعداد مشتري از سايت شما ديدن خواهندکرد؟                      

چه ميزان سرمايه گزاري براي تحقق موارد فوق مورد نياز است ؟

 استقرار چار چوب سازماني مناسب

 چارچوب مناسب سازماني شامل موضوعات مختلف ، از جمله تجزيه و تحليل اطلاعات در شرکت و حصول اطمينان از طبقه بندي درست اطلاعات مشتريان است که سيستم اينترنت اين ويژگي را به خوبي تامين مي کند . از عملکرد خوب نيروي انساني نيز مي بايست اطمينان کافي به دست آورد تا مرتبا وب سايت را به رويکرد و خدمات فني مورد نياز را پوشش دهد . از طرف ديگر همچنان که تعداد وب سايت ها رو به افزايش است ، روزبه روز بر اهميت موضوع بازاريابي از اين طريق افزوده مي شود . بدين جهت ضروري است تمام معاملات تجاري با استراتژي تجارت الکترونيک شرکت سازگاري يافته تا از اين طريق کانال توزيع اطمينان بخشي براي کسب و کار شرکت فراهم شود .

احترام به انتظارات مشتريان

 براي درک انتظارات مشتريان لزوما بايد در اينترنت به بررسي و تحقيق پرداخت ، مشتريان اينترنتي ، بخش جديدي از مشتريان را تشکيل مي دهند و لازم است اطلاعات و علايقشان مورد توجه قرار گيرد . بدين منظور بايد تمايزات بين کسب و کار از طريق اينترنت و کسب و کار عادي مورد توجه قرار گرفته و از تجزيه و تحليل آن به مزيت هاي رقابتي دست يافت . يک سايت خوب بين گرافيک هاي جذاب و سرعت بارگذاري ، موازنه مطلوب برقرار مي کند . اين امر دسترسي مشتري به اطلاعات مورد نياز را آسان مي کند . باتوجه به اين مطلب لازم است در وب سايت ها به جستجو پرداخته و زماني را براي بررسي اين موضوع که رقبا چه مي کنند ، اختصاص داد.وب سايت ها منبع غني براي تحقيقات رقابتي و درک اين که چه کاري را بهتر از ديگران مي توان انجام داد و يا چه کاري را ديگران بهتر انجام ميدهند، است . در نهايت بايستي ديد به چه طريقي مي توان از اينترنت براي افزايش مزيت رقابتي شرکت سود برد و از آن عليه رقباي خود استفاده کرد .

 کيفيت وب سايت

از لحظه اي که صفحه اول وب سايت در مقابل ديد مشتري ظاهر مي شود ، ده ثانيه وقت داريم تا او را به جمع مشتريان خود اضافه کنيم                       

هدايت مشتري – مطمئن شويد مشتري مي تواند به آساني اطلاعات مورد نياز خود را به دست آورده و از صفحه اي به صفحه ديگر برود و دقيقا ميزان قابل قبولي از اطلاعات در اختيار وي قرار گيرد . تصوير محصولات بايد از کيفيت خوبي برخوردار باشد . کيفيت نامطلوب تصاوير محصول ، مشتريان بالقوه را کاهش مي دهد . تصوير محصولات بايد واضح و جذاب باشد ، به ياد داشته باشيم:((گسترده فکر کنيد ، اما محدود عمل کنيد)).

 به محض اينکه روي شبکه اينترنت قرار گرفتيد ، يک شرکت بين المللي خواهيد بود . درخواست هاي مختلفي از سراسر دنيا دريافت خواهد کرد ، بنابراين بايد برنامه ريزي کنيد چگونه با اين موضوع برخورد کنيد . اگر از قبل استراتژي بين المللي داشته باشيد ، داراي مزيت رقابتي هستيد. بسياري از شرکتها به آساني اين موضوع را ناديده مي گيرند. البته نبايد از بازارهاي محلي نيز غافل ماند ، بسياري از فرصتهاي کسب و کار در تجارت الکترونيک از تقاضاي خدمات و محصول بازار محلي نشات مي گيرد .بنابراين قويا توصيه مي شود از ابتدا روي محل تمرکز شرکت در بازار محلي و اين که تا چه حدودي رقابت پذير هستيد مطالعه کنيد .

انواع تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک دارای مدلهای زیر است:

Business to Business-B۲B  تجارت

Business to Consumer-B۲C تجارت -

Consumer to Consumer-C۲C تجارت -

Business to Administration-B۲A  تجارت-

Consumer to Administration-C۲A- تجارت 

Government to Government- G۲G- تجارت 

Government to Business -G۲B تجارت -

G۲E- Government to Employee - تجارت 

Peer to Peer - P۲P تجارت -

تجارت فروشنده با فروشنده

B۲B اولین روش خرید و فروش معاملات الکترونیکی است و بیشترین عایدی را دارد.در این مدل، همه افراد و خدمات مرتبط با تجارت بین المللی از قبیل: تامین کنندگان، خریداران،فرستندگان دریایی کالا، پشتیبانی، خدمات ( سرویسها) بازرسی، اخبار بازاریابی و کاربریهای نرم افزار که موجب سهولت در امور تولید و خرید و فروش می‌شوند، در یک محل گردهم می‌آیند. B۲B در جایی استفاده می‌شود که بخواهیم خرید و فروش عمده را به کمک تجارت الکترونیکی انجام دهیم و خارج از حیطه خرده فروشان عمل نماییم، چرا که خرده فروشی در اینترنت با خطرات بسیار همراه‌است، زیرا مشتریان تمایل ندارند تا همه چیز را از روی اینترنت خریداری کنند. شرکت CISCO یکی از اولین شرکتهای بزرگی بود که در جولای ۱۹۹۶ سایت تجارت الکترونیکی خود را راه اندازی کرد. یک ماه بعد شرکتهای کامپیوتری نرم افزارهای تجاری خود را که امکان انجام فروش از طریق اینترنت را فراهم می‌کرد، به بازار عرضه کردند. به صورت طبیعی، در B۲B فروش مستقیم منبع اصلی درآمد به حساب می‌آید، مانند وقتی که یک فروشنده محصول خود را به یک فروشنده دیگر مستقیما می‌فروشد. با وجود این، وب می‌تواند روی فروش مستقیم تأثیر بگذارد و این قاعده را بر هم بزند.در این نظام جدید، مشکلاتی نیز وجود دارد، ازجمله اینکه رودر رو نبودن مشتری و فروشنده باعث می‌شود که معامله به صورت مجازی صورت گیرد. این مشتریان برای دریافت اطلاعات بیشتر باید با تلفن به مرکز اصلی وصل شوند، اما هیچ تضمینی برای اینکه کسی در آن سوی خط باشد، وجود ندارد.

تجارت فروشنده و مصرف کننده

بیشترین سهم در انجام تجارت الکترونیکی از نوع B۲C است که به معنای خرده فروشی می‌باشد. این نوع تجارت، با گسترش وب به سرعت افزایش پیدا کرد و اکنون به راحتی می‌توان انواع و اقسام کالاها را از شبکه خریداری کرد. B۲C با راه اندازی سایتهایی چون AMAZON و CDNOW آغاز شد.  در تجارت الکترونیکی B۲C در یک طرف معامله، تولیدکننده ( فروشنده) محصول و در طرف دیگر، خریدار ( مصرف کننده نهایی) قرار دارد. اما مشکلات امنیتی شبکه تأثیر منفی بر روی حجم معاملات گذاشته‌است و بسیاری از مشتریان نسبت به دزدیده شدن اطلاعات شخصی شان توسط هکرها ترسیده‌اند. در عین حال هنوز معاملات بسیاری در این مدل صورت میگیرد در ایران نیز این روش رونق دارد برای مثال می‌توان شرکت شهروند را مثال زد.

تجارت مصرف کننده با فروشنده

در حالیکه بازار مصرف روی خط روز به روز در حال گسترش است، بسیاری از خریداران دریافته‌اند که شیوه انتخاب محصول بسیار متنوع است ،چون وقتی که مصرف کنندگان، سایتهایی را در ارتباط با فروش محصول مورد نظر خود می‌یابند، یافتن خود محصول در آن سايت و به دست آوردن قیمت محصول اغلب کاری دشوار است.بنابراین، برای راحت تر کردن امر خرید، نیاز به روشهای جدید خرید و فروش اینترنتی است که در آن شرکتهایی مانند واسطه‌هایی بین مصرف کننده‌ها و فروشنده‌ها تلاش می‌کنند تا خریداران را به بهترین وجهی در خریدشان کمک کنند. اساس کار آنها هم مبتنی بر مدل C۲B می‌باشد.

 تجارت نقطه به نقطه

مدل تجارت الکترونیکی P۲P برای تسویه حساب کردن شرکت کنندگان در حراج با فروشنده‌است که مشهورترین آنها سرویسی است به نام PAYPAL که در قسمت كارت هاي هوشمند بیشتر به آن می‌پردازیم. تجارت P۲P در چهارچوبی کار می‌کند که افراد بتوانند مستقیما با هم پول رد و بدل کنند و در حالیکه سهم اصلی داد و ستد پولی را نقل و انتقالات رو در رو برعهده دارد، فن آوری تلفنهای همراه تعداد افراد بیشتری را در داد و ستد غیرحضوری سهیم می‌کند. با استفاده از سخت افزار MONDEX که زیر مجموعه MASTERCARD می‌باشد، کاربران قادرند تا نقل و انتقالات الکترونیکی پولی خود را انجام دهند و پول خود را از یک کارت اعتباری، به کارت اعتباری دیگر منتقل نمایند. نحوه استفاده از تلفن همراه بدین صورت است که به جای فن آوری GSM که استاندارد معمول ارتباطی تلفن همراه در بسیاری از کشورها، به ویژه در اروپاست،فن آوری دیگری تحت عنوان پروتکل بکارگیری نرم افزار کاربردی از طریق تجهیزات بی سیم که به اختصار WAP نامیده می‌شود، جایگزین می‌گردد. در این شیوه جدید، هر تلفن همراه از طریق مرکز تلفن با یک کامپیوتر سرویسگر مرتبط می‌شود و می‌تواند نرم افزار مورد نیاز کاربر خود را بر روی کامپیوتر مذکور فعال نماید. بدین ترتیب،استفاده کننده می‌تواند اطلاعات خود را از طریق کامپیوتر سرویسگر که خود از طریق اینترنت و یا شبکه‌های ارزش افزوده ( VAN ) به مراکز تجاری و خدماتی متصل است، ارسال و یا دریافت نماید.

 تجارت فروشنده با اداره

این نوع تجارت الکترونیکی، شامل تمامی مبادلات تجاری - مالی بین شرکتها و سازمانهای دولتی است. تامین نیازهای دولت توسط شرکتها و پرداخت عوارض ماليات از جمله مواردی است که می‌توان در این گروه گنجاند. تجارت B۲A در حال حاضر روشی تازه قلمداد می‌شود، ولی در آینده‌ای نزدیک، زمانی که دولتها به ارتقای سطح ارتباطات خود تمایل و توجه نشان دهند، به سرعت رشد خواهد کرد.

تجارت مصرف کننده با اداره

مدل تجارت الکترونیکی C۲A هنوز پدیدار نشده‌است،ولی به دنبال رشد انواع B۲C و B۲A، دولتها احتمالاً مبادلات الکترونیکی را به حیطه‌هایی همچون جمع آوری کمکهای مردمی،پرداخت مالیات بر درآمد و هرگونه امور تجاری دیگری که بین دولت و مردم انجام می‌شود، گسترش خواهند داد.

مدل های تجارت الکترونیکی        :

مدل های تجارت الکترونیکی معمولا به وسیله ترکیبی از بازنمایی های غیر رسمی ، متنی ، شفاهی ، گرافیکی موقتی مورد نمایش داده می شوند اما این بازنمودها معمولا باعث محدود شدن درک واضح مسائل تجارت الکترونیکی که سهامداران با آن رودررو هستند می شوند و اغلب شکاف میان مدیران تجاری و توسعه دهندگان IT را که باید سیستم های اطلاعاتی تجارت الکترونیکی را ایجاد نماید عمیق تر می کنند .روش های مربوط به تحلیل سیستم های IT، معمولا دارای نوع جانبداری تکنولوژیکی هستند و عموما ملاحضات تجاری را به خوبی منعکس می کنند . در عین حال رویکردهای متعلق به علوم تجاری غالبا فاقد استحکام لازم برای توسعه سیستم های اطلاعاتی هستند . ادغام تجارت و مدل سازی IT ، مسلما به نفع صنعت خواهد بود زیرا تلفیق تجارت و سیستم ها IT ، مدتی است که یکی از ویژگی های بازار تجارت الکترونیکی شده است . در پروژه های تجارت الکترونیکی نشان دادن چیزهای ارزشی در میان دست اندرکاران معین مهم است زیرا طرح های جدیدی را می توان به سهولت به زنجیره خریدار – فروشنده اضافه کرد یا آنها را کنا رگذاشت . این فرآیند واسطه گری (Intermadiation) و حذف واسطه گری (Disintermediation)نشان دهنده ریسک های خاص تجارت الکترونیک برای فروشندگان سنتی است مثلا واسطه ها مثل بازارها و دلال ها می توانند به سادگی در پروژه های تجارت الکترونیکی ظاهر و ناپدید شوند . روش ما قادر به مدل سازی عناصر قدرت نیز هست ما تنها می توانیم مدل خود قیمت ها را بلکه مدل دست اندکارانی را که سرویس با محصولی انتخاب می کنند ، ایجاد نماییم . مدل سازی دست اندرکارانی که مبادرت به انتخاب می کنند از آن رو مهم است که تجارت الکترونیک و ممکن است هزینه های سوئیچینگ را کاهش و شفافیت بازار را افزایش دهد تا به سهولت بیشتری سایر عرضه کنندگان را انتخاب کنند . اکثر پروژه های تولید تجارت الکترونیکی به سرعت انجام می شوند بنابراین داشتن مدلی کند می تواند مزیت برجسته ای به تکنیک های مدل سازی سنتی داشته باشد .

مدلstorefront) )                      

امروزه خرید online از امور روزمره در دنیا به شمار می رود که در عین حال از محبوبیت بسیاری نیز برخوردار است طبق آمار موجود در پایان سال 99 حدود 55 میلیون نفر یعنی 60 درصد از کاربران اینترنت به صورت online خرید کرده اند . مدل را می توان تداعی گر کلمه e-businss در ذهن کاربران دانست ، زیرا اکثر آنها واژهe-businss را معادلStore front می دانند . این مدل با ادغام اعمالی چون پردازش پراکنش ها(transaction prosessing) مسائل امنیتی ، امور مربوط به پرداخت های onlineو ذخیره سازی اطلاعات ، فروشندگان اینترنتی را قادر به فروش کالا و خدمتشان بر روی وب کرده است که می توان این اعمال را پایه و اساس تبادلات مستقیم تجاری بر روی اینترنت دانست . برای اداره سایت های مبتنی بر این مدل لازم است تا فروشندگان ، لیستی از محصولات خود را در قالب کاتولوگ هایی در اختیار مشتریان قرار داده و سفارشات آن ها از طریق وب سایتی که به همین منظور طراحی شده دریافت می کنند . بسیاری از شرکت ها از روشی مشابه بنامEDI (ElectronicDatainterchange) استفاده می کنند که این روش با استاندارد کردن مسائلی چون صورت پرداخت ها ، صورت حسابها و.... امان ایجاد نوعی اطلاعات بین مشتریان و شرکت های تجاری به صورت الکترونیکی را دراختیار میگذارد 

مدل                                                                     DynamicPricinوب همان گونه که روش های تجارت را دگرگون کرد تغییراتی در نحوه قیمت در نحوه قیمت گذاری کالاها نیز ایجتد نمود . کمپانی های هم چون Priceline(این امکان را برای مشتریان فراهم ساخته اند تا قابقهای پیشنهادی خود را درموردکالاها و خدمات بیان کنند . بسیاری از سایت ها با استفاده از راهبردهای منتخب در شرکت با دیگر سایت ها و همچنین ارائه تبلیغات تجاری ، محصولات خود را با قیمتی مناسب و بسیار نازل و یا حتی رایگان عرضه می کنند.مبادله خدمات و ایجاد تحقیقات از دیگر روش های مورد استفاده شرکت ها برای جلوگیری از افزایش قیمت ها ست..

مدل                                                                       Name-Your- Price

مدل تجاری Name-Your-Price این امکان را دراختیار مشتریان قرارمی دهد تا قیمت کالا و سرویس های مورد نظرشان راتعیین کند.بسیاری از شرکت هایی که از این مدل تجارت تبعیت می کنند با پیشگامان عرصه هایی چون حمل ونقل ، واگذاری اعتبار و صنایعی دیگر از این دست ، دارای نوعی مشارکت هستند . این صنایع پس از دریافت بهای مطلوب مشتری تصمیم به فروش کالا و یا خدمات خود می گیرند                                                                                         .

مدلComparison Pricin:                                                  

مدل Comparison Pricing این امکان را برای مشتری فراهم می سازد تا با جستجو درمیان تمامی تجار اینترنتی ، کالا و یا خدمات دلخواهشان را با نازل ترین بها بیابند همان طور که در سایت (Bottomdollar.com) ، مشاوره خواهید کرد که این سایت ها غالبا درآمد خود را از راه شرکت با برخی از تجار به خصوص بدست می آورند . بدین ترتیب شما باید در استفاده از این خدمات دقت کنید زیرا الزاما پایین ترین قیمت موجود بر روی وب را دریافت نکرده اید . این در حالی است که دیگر سایتها مشابه به امید کسب مشتریان بیشتر معروفترین فروشگاه های اینترنتی را جستجو میکند .  

سایتBottomdollar.com ازتکنولوژی IA برای جستجوی در وب و یافتن محصولات مورد نیاز شما با بدترین قیمت موجود استفاده می کند . برنامه هایی که بر مبنای این تکنولوژی توسعه می یابند ، قابلیت جستجو و طبقه بندی مقادیر عظیمی از منابع اطلاعاتی را دارا بوده و پاسخ ها را بر اساس همین منابع ارائه میدهتکنولوژی IA و نرم افزارهای مبتنی بر آن ، امروزه روش خرید مردم را تغییر داده اند . امروزه مشتریان توضیح می دهند به جای مراجعه مستقیم به فروشگاه از سرویس هایی چون Bottomdollar.com برای دستیابی به بهترین قیمت ها استفاده کنند و این مساله رقابت در میان فروشندگان اینترنتی را شدید تر می کند                                              .

مدل مبادلات پاياپايbrathing))                                               

یکی دیگر از روش های مدیریتی معمول در زمینه تجارت الکترونیکی مبادله خدمات پایاپای محصولات است سایت Ubarter.com(سایتی است که درآن مشتریان معمولی و کمپانی های مختلف می توانند محصولات خود را در ازای دریافت کالاهای مطلوبشان بفروش برسانند . فروشنده یک پیشنهاد اولیه با هدف انجام یک مبادله پایاپای با خریدار و به منظور جلب موافقت نهایی مشتری ارائه می کند . مجموعه عظیمی از محصولات و خدمات موجود در اینسایت با استفاده از همین روش قابل معامله هستند             . 

عرضه محصولات و خدمات رایگان                                           

بسیاری از کارآفرینان ، مدل تجاریشان را بر روی جریان تبلیغات بازرگانی استوار می سازند . شبکه های تلویزیونی ، ایستگاههای رادیویی ، مجلات ، رسانه های چاپی و غیره با سرمایه گذاری بر روی تبلیغات کسب درآمد می کنند . بسیاری از این سایت ها که معرفی خواهد شد به منظور انجام مبادلات پایاپای محصولات و خدمات با کمپانی های دیگر دارای نوعی مشارکت هستند                            .  سایت (یک سایت پر مخاطب است که تمام کاربران را که در حال استفاده از آن هستند . این سایت مخاطبان را درقرعه کشی شرکت داده و هدایایی را به برندگان اختصاص می دهد . سایت Freelotto.com سایت دیگری است که با تکیه بر درآمدی که از راه تبلیغات نصیب  آن می شود جوایزگرانبهایی را به بازدید کنندگان عرضه می کند.

اعطای وام بر روی اینترنت                                 :

یکی دیگر از زیر شاخه های تجارت الکترونیک که با رشد سریعی نیز روبه رو بوده است ، پدیده ، اعطای وام به کاربران در اینترنت است . شما با جستجو در میان وام دهندگان قادر هستید مبلغ موردنظرتان را با کمترین بهره بیابید                        

معماري هاي متداول

رويكرد جديد                                                                           

برنامه ريزي از راه دور (RP) (Remote Programming) بعنوان يك جايگزين براي روش اجراي روال از راه دور مطرح گرديد. اين مدل نه تنها بايستي امكان اجراي روالها از راه دور را فراهم كند بلكه بايد امكان ايجاد روال ها را هم بوجود آورد. هر پيام كه بوسيله شبكه منتقل ميشود شامل روالي است كه كامپيوتر مقصد بايد به اجرا در آورد و اطلاعاتي كه آرگومان هاي روال محسوب ميشوند ، ميباشد.  دو كامپيوتري كه در ارتباط شان از الگوي اجراي روال ها از راه دور پيروي ميكنند در مورد دستورات مجاز در روال ها و همينطور انواع مختلف داده به توافق رسيده اند. به اين توافقنامه زبان ميگويند. زبان مجموعه دستورالعمل هايي است كه روال را قادر به تصميم‌گيري، محاسبه و تغيير حالت و فراخواني ساير روالهاي آماده ميسازند. اين روال ها براي اجرا كننده محلي محسوب ميشوند. روال و حالت آن ، عامل متحرك ناميده ميشوند تا نشان داده شود كه آنها در كامپپوتر فرستنده شناخته شده اند حتي وقتي كه در كامپيوتر گيرنده قرار دارند. در ابتدا كامپيوتر كاربر جهت انجام كاري روي سرور ، روالي براي آن ارسال ميكند كه در آن آنچه بايستي به انجام برسد آمده است (مثلا حذف) مبني بر حالتي كه وجود دارد (مثلا عمر بيش از دو ماه). حذف فايل هاي قديمي –صرف نظر از اينكه چند تا هستند- فقط نياز به انتقال يك پيغام بين كامپيوتر ها دارد. عامل - نه كامپيوتر- كاربر موظف به پيدا كردن فايلهايي است كه بايد حذف شوند. نكته برجسته در برنامه ريزي از راه دو اين است كه كامپيوتر كاربر و سرور ميتوانند بعد از انتقال عامل بدون استفاده از شبكه در حال تراكنش باشند. به زبان ديگر يك تراكنش فعال نيازي به يك ارتباط شبكه اي فعال ندارد. نتايج حاصل از اين واقعيت بسيار گسترده است.

مكانها                                                                              

هر يك از بخش هايي كه روال در آن به اجرا در مي‌آيد يك مكان ناميده ميشود. مكان ها ممكن است از نظر فيزيكي در كامپيوتر هاي مجزا و يا بر روي يك كامپيوتر وجود داشته باشند. براي مثال در بازار الكترونيك هر يك از فروشگاه ها يك مكان محسوب ميشوند.

عامل ها                                                                                 

برنامه ها بصورت مجموعه اي از عامل ها مدل ميشوند. عامل ها در هر لحظه مكان هاي خاصي را اشغال ميكنند ولي ميتوانند از مكاني به مكاني ديگر منقل شوند. عامل‌ها مستقلاز روال‌هايي هستند كه توسط آنها به اجرا در ميآيند.حركت عامل ها ميتوانند از مكاني به مكان ديگر –هر قدر دور-  حركت كنند. حركت علامت مشخصه برنامه‌ريزي از راه دور است.حركت به عامل اجازه ميدهد كه سرويسي كه از راه دور درخواست شده را  اجرا نمايد و بعد به جاي اولش برگردد.

 يك برنامه معمولي كه مثلا به زبان C نوشته شده باشد قابل انتقال نيست چرا كه تمام روال ها و حالت آن غير قابل حمل اند. اما يك عامل ميتواند از جايي به جاي ديگر منتقل و اجرا شود چرا كه زبان و ساختاري كه عامل با آن طراحي شده است اجازه اين انتقال را ميدهند و حالت و اطلاعات عامل هم همراه آن انتقال ميابند. 

ملاقات ها                                                                                 

عامل ها قادر اند كه در يك مكان با هم ملاقات كنند. ملاقات بدين معني است كه عامل هايي كه در يك كامپيوتر هستند بتوانند روال هاي يكديگر را فراخواني كنند .هدف نهايي عامل ها از حركت انجام ملاقات است. يك عامل ممكن است به مكاني در سرور حركت كند تا آنجا با عامل ثابتي كه نيازهايش را بر مي آورد معماري هاي متداول عامل هاي متحرك                                       

 ما براي اين بحث چهار معماري و پياده سازي متداول عامل متحرك را برگزيده ايم. لازم به ذكر است تمامي اين سيستم ها با جاوا پياده سازي گرديده اند و از ميان آنها تنها اسمارت كد برنامه خود را در اختيار عموم قرار داده است. اسمارت(SMART)                                                                         در سال 2001 سيستم‌عامل‌هاي‌متحرك مطيع را منتشر كرد كه عامل هاي متحرك گسترش پذير با تكنولوژي مطمئن (Scalable Mobile And Reliable Technology)" اسمارت" نام گرفت. اين معماري شامل چهار لايه است كه در ماشين مجازي جاوا ساخته شده اند. شكل a4 نماي ساده اي از اين معماري را نشان ميدهد. پايين ترين لايه شامل ناحيه ناحيه مديريت و سياستهاي امنيتي ميگردد. ناحيه مديريت از مدول جستجوگر براي ناميدن سرويس ها در ناحيه مديريتي و لايه هاي بالاتر بكار ميروند.لايه بالاتر لايه عامل ها است. عامل هاي متحرك ميتوانند در اين لايه ايجاد شوند ، مهاجرت كنند و يا خود را نابود نمايند.سومين لايه از پايين محيط اجرا است كه شامل يك يا چند مكان ميشود كه هر مكان ميتواند شامل چند وظيفه باشند.بالاترين لايه ميانجي عامل هاست كه رابط اجرائي عامل هاي نوشته شده با اسمارت را فراهم ميكند.

ديايجنتس(D'Agents)                                                                   

سيستم عامل هاي متحرك دي‌ايجنتس   (كه قبلا Tcl خوانده شده بود) را به منظور پشتيباني از پايگاه هاي داده توزيع شده و نمايش كارائي عامل هاي متحرك منتشر شد. اين معماري داراي پنج لايه است. پايين ترين لايه TCP/IP است كه براي برقراري ارتباط بين دستگاه ها بكار ميرود. لايه بعد كه لايه سرور ناميده ميشود بر روي تمام سرور هايي كه عامل هاي متحرك را ميپذيرند قرار ميگيرد. اين بخش با روش چند نخ (Multi thread) عامل هاي متحرك متعدد را بر روي يك برنامه واحد ميپذيرد در حالي كه هر عامل مشغول انجام برنامه خود ميباشد. لايه سوم كتابخانه ++C را در خود دارد باعث كاركردن عامل ميشود. چهارمين لايه محيطي براي اجرا با پشتيباني سه زبان پديد مي‌آورد (Java,Tcl,Scheme). هر محيط اجرا داراي يك مترجم/ماشين مجازي براي اين زبان هاست ، ريشه مسير قادر به اجراي توابع كتابخانه اي++ C ‏، ضبط كننده مسير براي ايجاد انتقال پذيري و مدلي امنيتي براي محدود كردن دسترسي به منابع ميباشد. خود عامل ها در بالاترين لايه تعريف ميشوند. شكل b4  اين معماري را نشان ميدهد.

گراس هوپر(Grasshopper)                                                     

گراس هوپر يك معماري پياده شده بر اساس استاندارد مسيف(MASIF) است كه از توليد و اجراي عامل هاي متحرك پشتيباني ميكند. معماري گراس هوپر [6] با دو لايه متمايز ميگردد. محيط اقامت عامل هاي توزيع شده در بالا است.در شرايطي كه كه لايه پايين شامل محيط پردازش توزيع شده ميباشد. يك ميزبان معمولا در محيط عامل هاي توزيع شده شامل آژانسي است كه به خدمات پايه دسترسي دارد. خدمات پايه شامل جستجوگر و سيستم عامل هاي متحرك آن و هم تراز شماري از سرويس هاي هسته سيستم ميباشند. سرويس هاي هسته شامل اجرا ، انتقال ، مديريت ، ارتباطات ، امنيت و نامگذاري ماشين ها است. خدمات توسعه يافته شامل رابط ها با وسايل جانبي ، توابع كنترل برنامه و رابط گرافيكي كاربر است. شكل c4 نماي ساده اي از گراس هوپر را نشان ميدهد.

اجلتس(Aglets )                                                                       

ابتكار اجلتس [4] احتمالا يكي از بهترين پروژه ها در ارتباط با عامل هاي متحرك است. اين معماري داراي دو لايه و دو رابط برنامه سازي است كه براي دسترسي به توابع هر لايه طراحي شده اند. لايه اجرايي (بالايي) شامل يك هسته و بدنه اي است كه مكانيزم‌هاي بنيادي زير را براي اجراي اجلت ها فراهم ميكند: سريال سازي و خارج كردن از سريال سازي ؛ باركردن كلاس و انتقال؛ مديريت رفرنس ها و دورانداختن رفرنس هاي بلااستفاده؛ مديريت ثبات سيستم؛ محاظت كد ها و نگهداري ميزبان ها و عامل ها (اجلت ها) از اعمال مغرضانه. اين سرويس ها از طريق رابط برنامه سازي در اين لايه تعريف ميشوند.لايه ارتباطات (پاييني) از يك رابط برنامه سازي ارتباطي كه داراي متدهايي براي توليد و ارسال عامل ها، پيگيري عامل ها، و مديريت عامل ها در يك نظام مستقل از پروتكل است ميباشد. چرخه زندگي اجلت ها چنين است: در ابتدا يك اجلت جديد بايد مدل سازي شود. اين كار ميتواند با ساخت يك الگوي جديد و يا كپي برداري از يك اجلت موجود انجام پذيرد. در حين ساخت عامل ميتواند از سرور محلي ارسال گردد و يا در يك دستگاه ذخيره سازي جانبي براي فعال سازي در آينده ، ذخيره شود. عامل ميتواند خود را به سروري منتقل كند كه سبب معلق شدن اجرا ، سريال كردن موقعيت داخلي و سپس انتقال به مقصد گردد. در گيرنده ، عامل با توجه به اطلاعاتي كه دريافت ميكند نوسازي ميشود و نخ (Thread) جديدي براي اجرا به آن نسبت داده ميشود. در شكل d4 ميتوان نماي ساده اي از اين مدل را مشاهده كرد.

تكنولوژي هاي تجارت الكترونيكي

اگر چه انواع زيادي تكنولوژي تجارت الكترونيكي وجود دارد اما در اينجا بهترين آنها را توضيح مي دهيم :

تجارت الكترونيكي تاجر با تاجر 

مديريت ارتباطات مشتري

شيوه هاي مديريت منابع اطلاعات

آموزش راه دور براي سازمان هاي اقتصادي جديد

پست الكترونيكي

شيوه هاي طراحي منابع سازمان ها

خود كار كردن اهرم فروش :شيوه هاي راه دوردر شبكه ها موجب افزايش بهره وري متخصصين فروش راه دور مي شود .

تحول مراكز تماس :بهم پيوستن شبكه ها موجب افزايش قابليت هاي خدمات مشتري شده است.

تجارت الكترونيكي يك محيط فعال كاربرد تكنولوژي براي آسان كردن تغيير اطلاعات و خودكار كردن مبادلات بازرگاني است . تجارت الكترونيكي باعث تغيير انواع اطلاعات ،از جمله مبادلات بازرگاني از طريق شبكه است كه به آن E-Commerce  مي گويند.

از اين رو،بازار يابي از طريق شبكه اينترنت،معروف به تاجر با مشتري ،تنها يكي از پديده هاي بستر تجارت است.تجارت الكترونيكي موجب تغييرات عميق واساسي در ساختار و عملكرد تجارت و مبادلات بين تاجرها ،معروف به تاجر با تاجر شده است . تاجر با تاجر در تجارت الكترونيكي شامل انواع تكنولوژي  هاي كاربردي و شبكه اي براي خودكار و بهينه سازي مبادلات بين بخش هاي مختلف تجارت است .

مديريت ارتباطات مشتري ( CRM ):

برای موفقیت در شرایط تجارت امروزی بایستی برنامه های بازاریابی روی تفاوتهای ارزشی تمرکز داشته باشند . برنامه های تجاری در پی نفوذ بیشتر در ارتباط با مشتری هستند تا مشتریان بطور وفادار باقی بمانند . مدیریت ارتباطات مشتری یک کار مهارتی است که مشتری را با هدف ارتباط سطح بالای کیفی به منظور وفاداری و سود بیشتر تشویق می کند . به علاوه بر تعیین و ابقای مشتریان با سودآوری بالا و و طولانی تاکید می کند . CRM به عنوان یک عامل موفقیت مهم در تجارت الکترونیکی و ابتکارات مدیریت تدارکات و تهیه کالا شده است .

شیوه های مدیریت منابع اطلاعات               :                              

داده ها در منابع چند موضوعه و یکپارچه با سوابق دقیق نگهداری می شوند . با استفاده از این بانکهای اطلاعاتی ، انواع پرسشها برای کاربران نهایی انجام می گیرد . ضمناً این بانکهای اطلاعاتی که سیستم پیچیده ای هستند برای موفقیت در پشتیبانی تصمیم گیریها در تجارت به ساختار مجزایی نیاز دارند.           

آموزش راه دور برای سازمانهای اقتصادی جدید:    

  محیط تجارت جدید این امکان را برای شرکتها فراهم کرده تا پرسنل خود را سریعاً به اطلاعات و مهارتهای جدید آشنا کنند . شرکتهایی که می خواهند برای حفظ مشتریان خود ، تکنولوژی جدید را به آنها آموزش دهند از امکانات محیط جدید تجارت بخوبی استفاده می کنند . امروزه از آموزش راه دور در سطح وسیعی استفاده می شود

آموزش راه دور دارای سه کاربرد کلاسیک در زمینه تجارت است: 

-ارتقا سطح حرفه پرسنل                                                                   

آموزش برای فروش بیشتر                                                                  -آموزش مشتريان ونمايندگي ها

پست الكترونيك:                                                                 

پست الکترونیک همکاری میان اعضای کلیدی تیمهای تجارت را آسان کرده و باعث سرعت بیشتر و تصمیم گیری بهتر شده است . در چند سال اخیر کاربرد پست الکترونیک در تجارت از حد پیامها و متن فراتر رفته و قابلیت انتقال پرونده های صدا ، گرافیک ، تصویر و نقشه ها را برای پشتیبانی از فرآیندهای پیچیده تجارت پیدا کرده است. پست الکترونیک بین مدیران و کارمندان دست اندر کار تکنولوژی اطلاعات (IT ) جلب توجه کرده و همه قبول دارند که به عنوان یک راه توفیق در فرآیند رقابتها نقش مهمی پیدا کرده است . بر خلاف بیشتر تکنولوژی های جدید که کاربرد انها در گروه خاصی است ، پست الکترونیک در تمام سطوح سازمان مورد استفاده قرار می گیرد . با توجه به گستردگی استفاده از پست الکترونیک در سازمانها ، این تکنولوژی می تواند در مجموعه عناصر IT قرار گیرد.     

 طراحي سازمانها                                                                      

 طراحی منابع شرکتها باعث حفظ موقعیت در صحنه رقابت می شود . با این تکنیک یک ساختار نرم افزاری برای خودکار کردن و یکپارچه سازی دامنه ای از فرآیندهای تجارت ایجاد می شود . با استفاده از این ساختار شرکتها در مقابل تغییرات بازار و توزیع بهتر خدمات با قیمت پایین تر ، عکس العمل های بیشتری پیدا می کنند.

خود كار كردن اهرم فروش:

متخصصین فروش شرکتها از روشهایی استفاده می کنند که بتوانند اطلاعات مشتری و دیگر داده های با ارزش تجارت خود را از راههای دور و حتی خارج از محیط کار خود کنترل کنند . برای افزایش نرخ برگشت سرمایه ( یا ROL ) استفاده از تکنولوژی خودکار کردن فروش ، اجباری شده است . با خودکار کردن وظایف مختلف از جمله برنامه ریزی عرضه ، پیگیری مسایل و مدیریت اطلاعات مشتری ، هزینه های فروش شرکتها کاهش یافته و پتانسیل عوامل فروش را برای افزایش فروش بالا می برد . این چشم انداز موجب شده تا شرکتها اقدام به خرید رایانه های کیفی مجهز به برنامه های لازم برای عوامی فروش خود کنند . با این حال تکنولوژی فروش خودکار در مراحل ابتدایی است و قابلیت و مشخصات آن از یک فرد تا فرد دیگر ثابت نیست . نتیجه اینکه هزینه حفظ فروش از طریق شبکه بالا رفتا و نرخ برگشت سرمایه به سادگی قابل تشخیص نیست.

تحول مراكز تماس:

مراکز خدمات مشتری در اکثر فعالیتهای اقتصادی به یک مرکز سوآوری تبدیل شده اند . بر اساس مطالعات انجمن DMA ، فروش مستقیم و بازاریابی از طریق مراکز تماس ، در سال 98 میلادی بالغ بر 47 درصد حجم کل فروش تاجر به تاجر یعنی حدود 466 میلیارد دلاربود.حقیقت این است که در بررسی تعدادی از سازمانهای تجاری ، وجود مراکز تماس به یک ضرورت تبدیل شده است . خدمات بازرگانی بدون مراکز تماس ، چگونه می توانند در صحنه رقابتها باقی بمانند؟ شرکتها در هر اندازه و هر نوع فعالیت ، با داشتن مراکز تماس می توانند بهترین تلاش را در صحنه های رقابت تخصصی انجام دهند . یک مرکز تماس با طراحی خوب می تواند سازمان را به توانایی های زیر هدایت کند.حقیقت این است که در بررسی تعدادی از سازمانهای تجاری ، وجود مراکز تماس به یک ضرورت تبدیل شده است . خدمات بازرگانی بدون مراکز تماس ، چگونه می توانند در صحنه رقابتها باقی بمانند؟ شرکتها در هر اندازه و هر نوع فعالیت ، با داشتن مراکز تماس می توانند بهترین تلاش را در صحنه های رقابت تخصصی انجام دهند . یک مرکز تماس با طراحی خوب می تواند سازمان را به توانایی های زیر هدایت کند .   

•    رشد رازداري و حفظ مشتري

•    افزايش رقابت از ريق بكار گيري مزاياي تكنولوژي

•    بهروري پرسنل از طريق پيوسته كردن فرآيندتجارت 

خدمات شبكه اي مديريت شده

امروزه هر سازمان تجاری به یک زیر ساختار IT نیاز دارد که بتواند تمام مشتریان مورد انتظار ، پرسنل ، شرکتهای پشتیبان و شرکا را پوشش داده ، ابتکارات را فعال کرده و فرآیندهای تجارت را بهره ور نماید . با این حال ، سازمانهایی هستند که از منابع داخلی برای اطمینان از پایدار بودن عملیات زیر ساختار های شبکه های مدیریت شده در تجارت الکترونیکی بهره می گیرند.این وضعیت موجب ایجاد فرصتهای زیاد برای آنهایی شده ایت که خدمات شبکه های مدیریت شده (MNS ) با ارزش ، از جمله خدمات یکپارچه صوت یا داده ، خدمات شبکه های شخصی مجازی (VPN ) ، اکسترانتهای تاجر با تاجر ، خدمات تضمین شده و تخصیص درست منابع کاربردی ارائه می کنند . بنا به برآورد کارشناسان ، بازار چنین خدماتی حدود 48 میلیارد دلار در سال است .

بسترهای لازم برای تجارت الکترونیک

•    یک سیستم بانکی روان و دقیق

•    قوانین گمرکی،مالیاتی و بانکداری الکترونیکی

•    کد تجاری محصول و ایجاد امنیت اطلاعات

•    تهیه و تدوین نظام مالی اطلاعات و نظام حقوقی اطلاع رسانی (کپی رایت)

•    محرمانه بودن اطلاعات شخصی

•    تطبیق مقررات ملی با مقررات متحدالشکل بین المللی

•    همکاری دانشگاهها،مراکز تحقیقاتی و سازمانهای مختلف

•    پذیرش اسناد الکترونیکی توسط قوه قضاییه

•    تأمین، صدور و بکارگیری کارت هوشمند

•    تأمین خطوط ارتباطی پرسرعت و مطمئن و ایجاد بستر مخابراتی به شکل بی سیم.

ضرورت تجارت الكترونيك                                                                      

براي بحث درمورد ضرورت اين نوع تجارت مي توانيم از دو بعد به اين مسئله بپردازيم . اول ازديد مزايايي كه دارد دوم از جنبه رقابت باديگران .

به مزاياي تجارت الكترونيك تاحدودي اشاره شد ولي به طور كلي كاهش هزينه ها درتبليغات ، ارتباط تنگاتنگ با مشتريان وتامين كنندگان ، قدرت انتخاب بالاتر چه براي مشتري و چه براي فروشنده و تسهيل روابطتجاري و... از آن جمله اند.

مسئله رقابت يك مسئله بسيار مهم در رشدتجارت الكترونيك است . وقتي كه افرادي از اين ابزار استفاده كردند اگر بقيه استفاده نكنند به هيچ وجه نمي توانند با يكديگر به رقابت بپردازندو در دنياي تجارت از بين خواهندرفت . لذاشركتها مجبورند از تجارت الكترونيك استفاده كنند.                                              

مقايسه تجارت الكترونيك و كاغذي 

مهمترين مسئله مطرح درمورد تجارت الكترونيك ابتكار و نوآوري است . چه بساشركتهايي با سابقه 50 ساله درعرصه تجارت كه با روي كارآمدن يك شركت الكترونيكي درعرض يك هفته به مرز ورشكستگي پيش رفتند.تغيير قيمت سهام شركت آمازون در فاصله سال 97 تا 98 در حدود 534% بود. سايت ياهوبا اينكه از مشتريان خود براي جستجو پولي دريافت نمي كند و محصولاتش را با قيمت ارزان دراختيار همه قرار مي دهد. تغيير سهامش درحدود 250% بود. درحقيقت در تجارت الكترونيك مسئله رقابت به حد اعلاي خودرسيده است . رقابت ايجاب مي كند كه مانندآتش نشانها عمل كنيم شايد ديگر فرصت نباشدكه براي پايين آمدن از پله استفاده كنيم . تجارت الكترونيك باعث مي شود كه شركتهابه سرعت و باشتاب زيادي از يكديگر فاصله بگيرند و تعدادي از آنها به مرز ورشكستگي وتعدادي به سمت قوي تر شدن پيش بروند.همانطور كه سرعت پيشرفت و سودهاي كلان زياد است سرعت از دست دادن آنها وضررهاي هنگفت هم بسيار زياد است . چون هرعملي در كل جهان تاثير مي گذارد و عكس العمل آن هم از كل جهان تاثير مي گيرد. به عنوان نمونه ويروس "I LOVE YOR" كه به تازگي ازطريق اينترنت و پست الكترونيك گسترش پيدا كرد درعرض چند روز باعث ايجاد چندين ميليارد دلارخسارت شد. در تجارت الكترونيك هزينه هاي بازاريابي وتوزيع و سرويس دهي در مقايسه با تجارت سنتي بسيار كاهش مي يابد. در اين تجارت وجودواسطه ها معنايي ندارد. چون بزرگترين توليدكنندگان خودشان مي توانند با مصرف كننده ارتباط مستقيم برقرار كنند. مثلا شركت سوني بامشتريان خود ارتباط مستقيم دارد و محصولات خود را به صورت خرده فروشي به فروش مي رساند.درحقيقت توليدكننده مشتريهاي خود رامي شناسد و آنها را از دست نمي دهد. مشتريهانيز با مراجعه به سايتي معمولا سعي مي كنند كه بعدا نيز از همان سايت خريد كنند. يك دليل آن اين است كه مشتريان دوست ندارند شماره كارت اعتباري خود را دائما در همه جا پخش كنند.البته با ايجاد پول الكترونيكي نيز اين مشكل مرتفع خواهدشد. ولي فعلا كه كارت اعتباري وجود دارد مشكلاتي وجود دارد چون كارت اعتباري درحقيقت براي تجارت الكترونيك ساخته شده است  .               

 تفاوت ديگري كه تجارت الكترونيك باتجارت سنتي دارد اين است كه مشتري مي تواندبدون هيچ هزينه اي به سايت توليدكننده مراجعه كند و اطلاعات كافي از محصول موردنظر خودبه دست آورد و آن را با ديگر محصولات مقايسه كند. يعني اينكه به هرحال همه توليدكنندگان دردسترس هستند اين امر امكان انتخاب بهتري به مصرف كننده مي دهد. كه كاملا مشخص است كه مسئله رقابت در اين حالت بسيار حائزاهميت است .ازطرف ديگر توليدكننده مي تواند ديدگاههاي مشتريان نسبت به فرآورده هاي خود را، به دست آورد و كاستيها را برطرف سازد. آمارها واطلاعاتي كه قبلا با زحمت بسياري در هرموردي به دست مي آمد حالا با استفاده ازارتباطات الكترونيك آمارها و ارقامي بسيارارزشمندتر به دست مي آيد ولي خيلي ساده تر ازقبل .وقتي كه ارتباطات الكترونيك همگاني شودچانه زني الكترونيك هم به وجود خواهدآمد. درسايتهاي تجاري ، مشترياني كه بيشتر براي خريدبه يك سايت مراجعه مي كنند شناسايي شده وبراي آنها تخفيف ويژه اي قائل مي شوند. اين كارمشتري را تشويق مي كند تا از همان سايت براي خريد استفاده كند. وقتي كه تجارت الكترونيك در سطح جهاني مطرح باشد قوانين مالياتي براي كشورهاي مختلف بايد تغيير يابد. عملا قدرت دولتهاي مختلف زيرسوال خواهدرفت آن هنگام كه نتواندخيلي ازكارهايي را كه قبلا انجام مي داده اند،انجام بدهند.                                                                                         

    توسعه تجارت الكترونيك

توسعه تجارت الکترونیک فقط با پشتیبانی وحمایت قاطع موسسات اقتصادی دولتی امکان پذیراست:با پیشرفت هرچه سریعتر علوم وفنون ، استفاده ازروشهای سنتی درمبادلات کالا وخدمت دیگر غیرقابل استفاده گردیده وامکان بهره گیری هرچه بیشترازروشهای تجارت الکترونیک فراهم گردیده است .بكارگیری جوامع پیشرفته ازروشهای تجارت الکترونیک ، افراد جوامع گوناگون را ملزم به فراگیری نحوه استفاده ازتجارت الکترونیک وامی دارد . زیرا استفاده ازروشهای سنتی نه تنها ازنظراقتصادی مقرون به صرفه نبوده ، بلکه اگر جوامعی که به فنون استفاده از روشهای تجارت الکترونیک آشنائی نداشته باشند، امکان ارتباط با جوامع پیشرفته ونیزمبادلات کالا وخدمات با آنها مقدور نمی باشد.بهمین علت بایستی درجهت آموزش همگانی اقدام عاجل گردد تا هرچه سریعتر زمینه های استفاده عمومی ازتجارت الکترونیک فراهم گردد.استفاده ازتجارت الکترونیک بجای روشهای سنتی ، دارای مزایای فوق العاده می باشد، که مهمترین آنها این است که بجای گردش وجوه نقد ازکارت اعتباری استفاده می گردد که کاهش خطرات سرقت درحین مبادلات را درپی دارد. بعبارت دیگر مبادلات کالا وخدمات بدون ارائه وپرداخت هرگونه وجه نقد صورت گرفته وبهاء کالا وخدمات فقط ازحساب خریدارومشتری به حساب فروشنده ویا ارائه دهنده خدمات با کمترین زمان ،هزینه وخطر صورت می گیرد وضمنا" ازفرسودگی زودهنگام پولهای رایج جلوگيري بعمل مي آيد.اما برای توسعه تجارت الکترونیک ، بایستی ابتدا فرهنگ سازی شود. مهمترین راه برای توسعه تجارت الکترونیک فقط پشتیبانی وحمایت بی دریغ دولتها ازمراکز صدور کارت اعتباری می باشد. زیرا مردم جوامع مختلف ازمراکز خصوصی اقتصادی خاطرات ناخوشایندی داشته وهمواره دراین اندیشه می باشند که ممکن است ، هرزمان وهرلحظه سپرده های آنان درمعرض مخاطره قرارگیرد.

 مزيت رقابتي در تجارت الكترونيك

بحث مزيت رقابتي (COMPETITIVE ADVANTAGE) از ديرباز از مهمترين موضــوعهاي مطرح در دنياي مديريت و تئوري هاي مديريت استراتژيك بوده است. تحقيقات مديريت استراتژيك درصدد توضيح و تبيين عملكرد برتر پايدار هستند .قويترين فرضيه درمورد عملكرد برتر پايدار اين است كه مزيت رقابتي پايدار به عملكرد برتر پايدار منجــر مي شود .مـزيت رقابتي يكي از مسائل جاودانه در ادبيات بازاريابي استـراتژيك نيز تلقي مي شود وجود مزيت رقابتي در بازاريابي موجب افزايش و حفظ سهم بازار و دستيابي به رهبري بازار مي گردد و از اين جهت حائزاهميت است. امروزه بحث اقتصاد نوين و اقتصاد ديجيتالي مطرح است. پيشرفتهاي تكنولوژيكي درعلوم رايانه و ارتباطات با تسهيل برقرار ارتباط افزايش سرعت كاهش هزينه حذف محدوديت مكاني و حذف محدوديت زماني محيط تجارت را متلاطم تر ساخته است. بكارگيري فناوريهاي نوين در دنياي كسب و كار را مي توان درقالب تجارت الكترونيكي مشاهده كرد. وجود مزيت رقابتي در دنياي الكترونيكي و اقتصاد اينترنتي نسبت به اقتصاد سنتي بسيار مهمتر است زيرا با تغيير در فناوريها بازارها كاربرد مدل هاي كسب وكاري جديد ساختار صنعت و ماهيت رقابت به سرعت متحول و دگرگون مي شوند (TURBAN.ET.AL, 2003). شركتهايي كه بخواهند در دنياي رقابت امروز مزيت رقابتي خود را حفظ كنند نمي توانند تجارت اينترنتي را ناديده بگيرند براي اينكه سازمان بتواند در تجارت الكترونيكي به مزيت رقابتي دست يابد بايد قادر باشد شايستگي لازم را در خود ايجاد كند.

رويكرد شايستگي الكترونيكي

يك سازمان در راستاي رسيدن به مزيت رقابتي در ابتدا بايد شايستگي و قابليت لازم را در خود ايجاد كند. باتوجه به اين مطلب و رل وديگران (2002) رويكرد مرحله اي را براي ايجاد شايستگي الكترونيكي در سازمان ارائه كرده است. براساس رويكرد مذكور يك سازمان درجهت ايجاد شايستگي الكترونيك باهدف كسب مزيت رقابتي درتجارت الكترونيكي بايد مراحل زير را به ترتيب طي كند.

1 - وجود افراد موثر: با افزايش فشار رقابت در اقتصاد ديجيتالي اين نكته بايد موردتوجه قرار بگيرد كه در سازمان افراد و كاركنان با فناوريهاي جديد و دانش استفاده موثر از اينترنت پست الكترونيكي و ساير مهارتهاي فناوري اطلاعات آشنا هستند.

2 - حضور اوليه در وب: سازمان بايد يك وب سايت خاص خود طراحي كند و ازطريق ابزارهاي ترفيعــي مثل: كارت هاي تجاري نامـــه هاي تبليغاتي آگهي هاي تبليغاتي آگهي هاي جاده اي رسانه هاي عمومي و... وب سايت خود را به مشتريان معرفي كند. براي انجام طراحي وب ســايت بايد از يك تيم حرفه اي و كارآزموده در طراحي وب سايت استفاده شود. در طراحي وب سايت بايد به مسائلي از قبيل: اطلاعات ساختاريافته امكان جستجوي مناسب در سايت و دسترسي سريع به اطلاعات لحاظ شوند.

3 - ايجاد ساختار اطلاعاتي: تعديل فرايندهاي داخلي و تبديل آنها به مدل هاي بهنگام و گنجاندن چرخه خريد وفروش كه شامل مشتريان شركاء تجاري عرضه كنندگان و كارمندان است در اينترنت بايد توسط سازمان انجام شــود. سازمان همچنين بايد ساير سيستم هاي عمده تجاري خود را با فرايند زيرساختار اطلاعاتي هماهنگ ساخته و شبكه داخلي ايجاد كند كه از آن طريق كاركنان بتوانند به اطلاعات لازم و كامل در زمان موردنياز دست يابند.

4 - سازمان گسترش يافته: در اين مرحله ميزان اطلاعات مشترك افزايش مي يابد و سازمان يك شبكه خـــــارجي ايجاد مي كند و به شبكه هاي جهاني مثل اينتـــــــرنت و وب مي پيوندد. دراين مرحله شركاء و مشتريان با استفاده از شبكه هاي خارجي مي توانند به ساختار اطلاعاتي شركت دست يابند.

5 - تحول كسب و كار: ايجاد شبكه هاي خارجي و پيوستن به شبكه جهاني وب با مفهوم جامعه مرتبط است. سازمان بايد در اين مرحله وب ســـايت خود را متناسب با علائق خواسته ها و ويژگيهاي جمعيت شناختي مشتريان و مراجعه كنندگان به وب سايت سازگار و قابليت و ظرفيت لازم را براي افزايش مراجعه به وب سايت خود ايجاد كند. در اين مرحله مهندسي مجدد فرايندها بايد صورت بگيرد و در راستاي پشتيباني از وب سايت انجام شوند تا اطمينان حاصل شود كه علاوه بر تحقق كارايي داخلي الزامات و خواسته هاي مشتريان و شركاء نيز برآورده شده است.

6 - تحول استراتژيك: دراين مرحله اينترنت و وب به صورت بخش جدايي ناپذير و يكپارچه سيستم هاي تجاري سازمان درمي آيد. در مرحله تحول استراتژيك مديريت سازمان بايد ماهيت كسب و كار سازمان را موردبازانديشي قرار دهد شايستگي الكترونيكي را جهت تعريف مجدد محصولات عرضه شده مورداستفاده قرار دهد و از آن شايستگي درجهت بهبود روابط خود با مشتريان و شركاي تجاري اش بهره ببرد.سازمان درصورت اجراي صحيح و مناسب اين رويكرد و ايجاد زمينه و زيرساختارهاي لازم مي تواند به مزيت رقابتي دست يابد. دستيابي به مزيت رقابتي نيز موجب برتري عملكرد سازمان نسبت به رقبا مي شود و درنتيجه آن شهرت اعتبار سهم بازار ميزان فروش سودآوري سازمان افزايش مي يابد. در بلندمدت داشتن مزيت رقابتي پايدار سبب رشد و بقا سالم سازمان مي گردد.

كسب مزيت رقابتي در تجارت الكترونيكي

پورتر (2001) بيان مي كند كه به دليل تاثيرات اينترنت بر سودآوري سازمانها بايد به مزيت رقابتي دست يابند. مزيت رقابتي از ديدگاه «پورتر» از دو طريق حاصل مي شود:

الف - كاهش هزينه هاي عملياتي (افزايش كارايي)؛

ب - دستيابي به قيمت برتر.

امكان تركيب اين دو حالت درجهت دستيابي مزيت رقابتي نيز امكان پذير و عملي است. اينترنت با تسهيل و تسريع مبادله بهنگام اطلاعات سبب بهبود در سراسر زنجيره ارزش سازمان مي گردد. ازسوي ديگر چون اينترنت يك بستر آزاد و باز تلقي مي شود و از استانداردهاي عمومي برخوردار است به سرمايه گذاري كمتري نسبت به فناوريهاي ديگر

نياز دارد.

ازجمله مزاياي اينترنت كه سبب كاهش هزينه هاي عملياتي مي شود عبارتند از:

1 - هزينه كمتر ارتباطات

2 - سطح كمتر موجودي

3 - هزينه كمتر مبادله

4 - كاهش خطاهاي انساني

5 - كاهش چرخه زماني تداركات

6 - كاهش هزينه حمل و نقل

7 - كاهش استفاده از كاغذ و...

راه ديگركسب مزيت رقابتي موقعيت يابي استراتژيك است. با دشواري حفظ مزيتهاي عملياتي موقعيت يابي استراتژيك حياتي تر مي شود. اگر شركتي نتواند از لحاظ اثربخشي عملياتي به مزيت رقابتي دست يابد مي توان با دستيابي به برتري در قيمت به مزيت رقابتي دسترسي پيدا كند. اكثر شركتها پايه كسب مزيت رقابتي خود را در تجارت الكترونيكي اثربخشي عملياتي تعيين كرده اند درحالي كه توجه به مباحثي مثل سفارشي كردن محصولات خدمات پس از فروش گسترده و مديريت ارتباط با مشتري ازطريق اينترنت نتايج بهتري

درپي خواهد داشت.در تجارت الكترونيكي چهار منبع براي كسب مزيت رقابتي وجود دارد كه سازمان ازطريق دستيابي به آنها خواهد توانست به مزيت رقابتي دست يابد (FRASER ET AL.2000) .

 اين چهار منبع عبارتند از:

1 - كاهش در هزينه هاي واسطه هاي عمده فروش و خرده فروش. با استفاده از فناوري اينترنت فرايند واسطه زدايي شكل گرفته است و مشتــــريان مي توانند بدون مراجعه به واسطه هـــاي سنتي مثل عمده فروشان و خرده فروشان و با رجوع به سايت فروشنده اصلي (توليدكننده) محصولات خود را بخرند. اين كـــار هزينه ها را به ميزان زيادي كاهش مي دهد؛

2 - توانايي كاهش هزينه هاي مرتبط با خريد ازطريق كاهش زمان و فعاليت موردنياز در عمليات تامين و لجستيك؛

3 - بهبود گردآوري و پردازش اطلاعات كه امكــان بهبود مديريت زنجيره تامين را فراهم مي سازد؛

4 - گسترش سهم بازار و ايجاد بازارهاي جديد ازطريق كاهش هزينه هاي جمع آوري و پـــــردازش اطلاعات درمورد نيازها و خواسته هاي مشتريان فعلي و بالقوه.

ويل (1992) مزاياي سرمايه گذاري در فناوري اطلاعات را بيان مي كند و ابراز مي دارد كه مزاياي ناشي از فناوري اطلاعات سبب بهبود رابطه سازمان با مشتري و ايجاد مزيت رقابتي مي شود.مزاياي ناشي از فناوري اطلاعات در سه طبقه كلي مزاياي اطلاعاتي مزاياي مبادله اي و مزاياي استراتژيك تقسيم بندي مي شود. هريك از اين طبقات زير مجموعه هايي دارد كه بـــه طور خلاصه در جدول (1) نشان داده شده اند.

مزاياي كيفيت اطلاعات دسترسي و انعطاف پذيري اطلاعات كارايي ارتباطات كارايي توسعه سيستم ها و كارايي تجاري موجب بهبود روابط سازمان با مشتريان و پاسخگويي بيشتر به آنها خواهدشد و به مزيت استراتژيك منتهي مي گردد.در تجارت الكترونيكي سازمانها به منظور كسب موقعيت رقابتي و دستيابي به مزيت رقابتي ديگر نمي توانند صرفاً بر ابعاد فيزيكي محصولات خود تمركز كنند بلكه بايد دو عامل خدمات و اطلاعات را با محصولات عرضه شده خود تلفيق كنند. تغيير از تمركز بر محصول به تمركز بر خدماتي كه با محصول همراه است موجب جدايي اقتصاد سنتي از اقتصاد ديجيتال مي شود. ارزش تجاري فناوري اطلاعات به طور عام و تجارت الكترونيكي به طور خاص در اقتصاد ديجيتالي كمك به سازمان در تلفيق خدمات و اطلاعات با محصول است. اين امر به شركتها كمك مي كند تا در طراحي و توزيع خدماتي كه محصولات آنان را از رقبا متمايز مي سازد فعال باشد (SCHLENKER & CR, CKER, 2003). اشلنكر و كروكر (2003) بيان مي كنند در تجارت الكترونيكي سه نوع خدمات وجود دارد كه مبناي مزيت رقابتي تلقي مي شوند. اين خدمات عبارتند از:

1 - مديريت ارتباط با مشتري: سازمان بايد نيازها و انتظارات مشتريانش را درك كند. درك بهتر سازمان از اين نيازها و انتظارات و پاسخ مناسب به آنها سبب افزايش وفاداري مشتريان به سازمان مي گردد؛

2 - مديريت زنجيره تامين: اين مزيت از توانايي شركت در توجه به نيازهاي لجستيكي ويژه هر مشتري ازقبيل: زمان بندي مقدار و بومي كردن سفارشها حاصل مي شود. لجستيك بهتر و سفارشي شده سبب افزايش درك مشتري از ارزش محصول مي شود؛

3 - برنامه ريزي منابع بنگاه: اگر دو محصول از دو شركت ارزش يكساني داشته باشند سازماني به مزيت رقابتي دست مي يابد كه نسبت به رقيب خود درك بهتري از منابع هزينه و درآمدي خود داشته باشد. اين امر ازطريق برنامه ريزي منابع بنگاه حاصل مي شود؛باكوس و تريسي (1986) نقش فناوري اطلاعات را در كسب مزيت رقابتي درقالب مدل علّي مزيت رقابتي مطرح مي كنند. براساس اين مدل فناوري اطلاعات ويژگيهاي منحصر به فرد محصول را افزايش مي دهد. اين كار ازطريق سفارشي كردن محصول طبق خواست و علاقه مشتري انجام مي شود. فناوري اطلاعات هزينه هاي جستجو را كاهش مي دهد به طوري كه مشتريان مي توانند طي چند ثانيه به اطلاعات مفصلي درمورد محصولات موردنياز خود ازطريق اينترنت دست يابند و بهترين گزينه را انتخاب كنند. فناوري اطلاعات درصورتي كه خدمات مبتني بر آن به وسيله فناوريها و زيرساختارهاي اختصاصي ارائه شوند مي تواند هزينه هاي تغيير منبع را افزايش دهد (بايد توجه داشت كه اين وضعيت درمورد فناوريهاي اختصاصي صدق مي كند و چون اينترنت يك فناوري عمومي با ماهيت باز است لذا هزينه هاي تغيير منبع را كاهش مي دهد).فنــاوري اطلاعات كارايي سازمان را بالا مي برد هزينه ها را كاهش و بهره وري را افزايش مي دهد.لف بور ولف بور (2002) ميزان كاهش هزينه هاي ناشي از بكارگيري تجارت الكترونيكي را براي چهار فعاليت تجاري رزرو بليت هواپيما مبادله بانكي پرداخت صورتحساب توزيع نرم افزار و كارگزاري بورس بررسي كرده و نتيجه را در قالب جدول (2) نمايش داده اند.فناوري اطلاعات از طريق ايجاد هم افزايي كارايي بين سازماني را افزايش مي دهد زيرا امكان سرمايه گذاري مشترك مشاركت تجاري و ساير اتحادها را بالا مي برد. 

مزيت رقابتي پايدار در تجارت الكترونيكي

اگرچه ميزان رقابتي و دستيابي به آن رمز موفقيت و عملكرد برتر و بهتر سازمان تلقــي مي شود اما بايد توجه داشت كه مزيت رقابتي بايد پايدار باشد. كسب مزيت رقابتي كه موقتي و گذار باشد نمي تواند براي سازمان موثر واقع شود و به راحتي از بين مي رود. درتجارت الكترونيكي كه محيط تكنولوژيكي عامل حياتي تلقي مي شود و به طور مداوم به سرعت درحال پيشرفت و تغيير است مزيت رقابتي حياتي تر مي شود و حفظ و مــــاندگاري آن دشوارتر مي گردد. به همين دليل سازمانها بايد درصدد دستيابي به راهي باشند كه آنها را به سمت كسب مزيت رقابتي پايدار هدايت كند. ابرا و همكاران (2002) چگونگي كسب مزيت رقابتي را ازطريق اينترنت به عنوان ابزار اصلي و حياتي تجارت الكترونيكي تشريح كرده اند.در ابتدا شركتها در وضعيت برابري رقابتي قرار دارند. در اين حالت ميزان استفاده از اينترنت و كاربردهاي آن در شركتهاي مختلف تقريباً يكسان و هم سطح بوده و با هم تفاوت چنداني ندارد. اين وضعيت تا به هم خوردن اين تعادل برقرار مي ماند. اين تعادل زماني مختل مي شود كه يك سازمان از مزاياي اينترنت در سطح بالاتري استفاده كند. براي اينكه اينترنت يك منبع ارزشمند تلقي شود بايد قــابليت درآمدزايي داشته باشد و يا اينكه هزينه هاي عملياتي را كاهش دهد. اگر اين حالت رخ دهد و اينترنت سبب توليد درآمد يا كاهش هزينه و يا هر دو شود سازمان به مزيت رقابتي موقتي دست مي يابد.براي اينكه اينترنت به عنوان يك منبع ارزشمند تثبيت شود بايد ويژگيهايي از قبيل: كميابي دشواري تقليد و يا دشواري جايگزيني را دارا باشد اگر اين شرايط وجود داشته باشند سازمان يك ميزان حداقل از مزيت رقابتي موقتي دست مي يابد اما بايد توجه داشت كه در دنياي الكترونيكي و پراز تلاطم سازمان با داشتن شرايط مذكور نمي تواند مزيت رقابتي خود را حفظ كند مگراينكه موانعي بر سر راه انتقال جايگزيني و تقليد از منبع وجود داشته باشد. از آنجا كه اينترنت يك رسانه جهاني است نمي توان موانع مذكور را تحقق بخشيد. اكنون كه اينترنت اين موانع را دارا نيست پس چگونه مي تواند منبع مزيت رقابتي پايدار تلقي شود؟مطالعات انجام شد نشان مي دهد كه مزيت رقابتي زماني حاصل مي شود كه از اينترنت به طور مشترك و به عنوان مكمل با ساير منابع سازمان استفاده شود. نكته كليدي در بحث تجارت الكترونيكي اين است كه سازمان نبايد و نمي تواند اينترنت را به عنوان جانشين ابزارهاي سنتي رقابت به كار گيرد بلكه بايد آن را در كنار ابزارهاي سنتي و به عنوان يك مكمل استفاده كند چرا كه اينترنت في النفسه يك مزيت رقابتي محسوب نمي شود (PORTER,2001). فرايند كسب مزيت رقابتي پايدار ازطريق اينترنت كه توسط ابرا و همكاران (2002) مطرح شده است.

معرفي بازار الكترونيك                                                        

 بازار الكترونيك از چهار عامل تشكيل ميشود:                                           

1-سايت سرويس‌دهنده به مشتريان

 2- عامل هاي متحرك

3- فروشگاه هاي عضو بازار 

4- سايت مركزي                                                                    

سايت سرويس دهنده به مشتريان اين سايت با دريافت مشخصات كالاي مورد نظر خريدار وظيفه پيدا كردن و معرفي فروشنده را بر عهده دارد. خريدار ميتواند پس از اعلام درخواست ، ارتباط خود را با شبكه قطع نمايد و اطلاعات فروشندگان در ارتباط بعدي وي با سايت مشتريان در اختيارش قرار خواهد گرفت. در اين سايت هر خريدار بالقوه داراي يك شناسه و كلمه عبور ميباشد. همچنين بانك اطلاعاتي موجود در سايت شامل ليست تمام اجناس ممكن براي خريد و فروشندگان احتمالي اين اجناس است. هر كالا داراي يك كد ده رقمي واحد است. خريدار بجز كد كالا پارامترهاي ديگري را نيز مشخص ميكنند اين پارامتر ها عبارتند از تعداد مورد نياز ، قيمت حداكثر ، پارامتر  مكان خريدار و حداكثر زمان ارسال. بغير از كد كالا و پارامترها ، ليست فروشندگان بالقوه كالا (مثلا فروشگاه هايي كه پرينتر ميفروشند) همراه عامل شده به اولين فروشنده احتمالي ارسال ميگردد.                 

عامل هاي متحرك                                                                

عامل متحرك با پارامتر هايي كه ذكر گرديد سفر خود را آغاز مينمايد. در طي اين سفر عامل از سايتي به سايت ديگر مراجعه كرده و پارامتر هايش را عرضه مينمايد. در صورتي كه سايت فروشنده حداقل انتظارات خريدار را بر آورده سازد پيشنهاد فروش شامل قيمت و ترتيب پرداخت و زمان حمل را به  عامل متحرك ملحق مينمايد. اگر هم فروشنده كالا را نداشته باشد و يا قادر به تامين نظر مشتري نباشد پيامي مبني بر رد درخواست ضميمه عامل نموده و آنرا براي فروشنده بعدي ارسال مينمايد.  

فروشگاه هاي عضوبازار                                       

هر فروشگاه الكترونيكي براي خود واحدي مستقل است كه ممكن است قبل از پيوستن به بازار هم وجود داشته باشد. هدف ايجاد بازار الكترونيك اينست كه بدون ايجاد هيچ گونه تغييري در ظاهر اين سايتها و حداقل تغيير در بانك اطلاعاتي آنها بتوان آنها را وارد بازاري نمود كه مشتري به سادگي بتواند فروشندگان كالاي مورد نظرش را بيابد.نخستين تغيير لازم افزودن كد واحد به بانك اطلاعاتي فروشندگان براي هر يك از كالا‌هاي موجود است. اين فيلد جديد كليد اصلي جدول نيست وليكن براي تمام كالاي مشابه در فروشگاه هاي مختلف يكسان است. سايت فروشنده بايستي داراي برنامه‌هاي اضافي جهت دريافت , ارسال و ايجاد ارتباط با عامل هاي متحرك باشد. اين برنامه (عامل ثابت) ميتواند به روش هاي مختلف و يا زبانهاي برنامه سازي متفاوت تهيه شود و آنچه مهم است اينست كه برنامه عامل (كه فرمت آن استاندارد است) را دريافت كند و پس از افزودن پاسخ خود ،  آنرا به فروشنده بعدي ارسال نمايد.بديهي است اين برنامه ها در دسترس كاربر نيستند و فقط عامل‌هاي متحرك به‌آنها رجوع مينمايند. بنابراين سايت ضمن حفظ ظاهر قبلي و سرويس دهي به ساير مشتريان خود , به بازار الكترونيك هم سرويس ميدهد.سايت فروشنده علاوه بر پاسخ دهي به عامل ها ميتواند از آنها آمار بگيرد. اين آمار خصوصا در مورد حجم تقاضا براي اجناسي كه فروشنده آنها را موجود ندارد و يا قادر به ارضاي نياز هاي خريداران نيست جهت تصميمات بعدي (مثلا خريداري جنس جهت عرضه و يا تعديل قيمت آن) مفيد است.                              

سايت اطلاعات مركزي                                                                                  

گرچه تمام  تراكنش ها بين سايت هاي فروشندگان و خريداران نيازي به واسطه ندارند ولي جهت هماهنگي به يك بانك اطلاعاتي مركزي نياز است.

تخصيص كد واحد به هر كالا توسط سايت مركزي انجام ميشود. همچنين فروشندگان بالقوه اطلاعات خود را در سايت مركزي به ثبت ميرسانند و سايت هاي خريدار اطلاعات مربوط به اين امر را از سايت مركزي دريافت ميكنند. تخصيص امضاي الكترونيك به سايت هاي فروشندگان و مشتريان و انتقال امن كليد اختصاصي و در پخش كليد عمومي وظيفه ديگر سايت اطلاعات مركزي است. هيچيك از سايتها نيازمند به ارتباط دائم با پايگاه مركزي نيستند وكافي است هر از چندي (مثلا روزي يك بار) اطلاعات خود را با پايگاه مركزي همسنگ نمايند.

به روز رسانی اطلاعات پایگاه مرکزی توسط فروشندگان و همچنین به روز رسانی پایگاه داده خریداران از روی پایگاه داده مرکزی بدون دخالت عامل هاي متحرك صورت ميپذيرد. برای به روز رسانی پایگاه مرکزی میتوان برای فروشندگان پنلی در نظر گرفت که اطلاعات خود را در آن وارد نمایند . همچنین پایگاه مرکزی میتواند هر از چندی با برقراری ارتباط با سایت فروشندگان اطلاعات خود را به روز نماید.               

امنيت بازار الكترونيك                                                                

 در سيستم بازار الكترونيك امنيت به معناي محرمانگي وجود ندارد بدين معنا كه هر فروشنده ميتواند از محتواي پيشنهادات فروشندگان متاخر ، مطلع شود.اين روش علاوه بر ايجاد امكان رمزگذاري نامتقارن مزيت ديگري نيز دارد. فروشنده ميتواند با ارزيابي ساير پيشنهادات ، پيشنهاد خود را درج كند. پيش فرض ما اين است كه بازار الكترونيك براي خريد هاي غير كلان طراحي گرديده و براي مناقصه ها مناسب نيست.عامل متحرك بصورت يك قطعه كد و به همراه جداول داده – كه شامل پيشنهادات فروشندگان قبلي است- بين سايت هاي مختلف فروشنده منتقل ميشود. در صورتي كه تدابير امنيتي لازم انديشيده نشود ، هر يك از فروشندگان قادر خواهند بود تغييراتي در پيشنهادات فروشندگان قبلي و يا كد دستورات ايجاد نمايند كه اين امر براي از ميدان به در كردن رقبا كاملا محتمل است.                      

رمز گذاري نامتقارن                                                                     

در رمز گذاري معمولي – يا متقارن- يك كليد براي رمزگذاري وجود دارد و از همان كليد هم براي خارج كردن متن از رمز استفاده ميشود. اما در رمز گذاري نامتقارن از دو كليد مجزا براي اين منظور استفاده ميشود.به بيان ديگر در روش رمزگذاري نامتقارن متن رمز شده فقط توسط دارنده كليد اختصاصي قابل ايجاد است اما از رمز در آوردن آن توسط كساني كه كليد عمومي را در اختيار دارند (همه افراد) ممكن است.

امضاي الكترونيك   

سايت خريدار پس از تعيين كالاي مورد نياز ، آنرا به كد توليد شده مي افزايد و نام فروشندگان احتمالي ، همچنين تاريخ و زمان ساخت عامل و يك عدد تصادفي  را در جداول مربوطه درج مينمايد.اين اطلاعات با كليد اختصاصي خريدار رمز ميگردند و حاصل اين رمز گذاري نيز در عامل درج ميگردد.هر فروشنده نيز كه پيشنهادي براي فروش دارد به همين روش پيشنهاد خود را در عامل درج و سپس امضا مينمايد. حتي اگر فروشنده اي پيشنهاد قابل ارائه اي نداشته باشد نيز موظف به امضاي عامل متحرك است. اين امر جهت جلوگيري از حذف كامل پيشنهاد يك فروشنده بوده ، در هر لحظه ميتوان مطمئن شد كه عامل متحرك تا كنون تمامي نقاط مسير را طي كرده است.     

بررسي درستي عامل                                                            

سايت گيرنده پس از دريافت كامل عامل و بررسي همه جانبه آن از لحاظ امضا هاي الكترونيك تمامي فروشگاه هايي كه عامل از آنها گذر نموده است و فرم كلي دستورالعمل ها و امضاي مشتري و همچنين وجود اطلاعات مربوط به كليه فروشگاه هايي كه در ليست مرتب شده در مكان قبل از فروشگاه فعلي قرار دارند ، در صورت صحيح بودن تمامي موارد "تاييد"   را به سايت فرستنده بر ميگرداند و در اين هنگام فرستنده كپي عامل را –كه تاكنون نزد خود نگهداري كرده است را - نابود ميكند.در صورت عدم تاييد درستي عامل "اشكال" به سايت فرستنده بازگردانده خواهد شد. در اين حالت سايت فرستنده كه عامل را بطور صحيح دريافت نموده ولي به دليل تغييرات غير مجاز در متن عامل ، نتوانسته است آنرا تحويل گيرنده بعدي نمايد و يا اساسا عامل را نزد خود نگه داشته و به گيرنده بعدي مسترد ننموده است مقصر شناخته ميشود.البته بروز چنين حوادثي هميشه دليل سو نيت سايت‌هاي فروشنده نيست بلكه اشكالات فني ( مانند از كار افتادن سايت زماني كه عامل در آن در حال اجراست)  ممكن است منجر به چنين شرايطي شود. بنابراين وجود يك سيستم كنترل مركزي كه موارد مشكوك را بررسي نموده و  با جمع بندي نتايج ثبت شده ، فروشندگاني كه اين اشكالات بيش از حد معمول براي سايتشان اتفاق مي افتد را شناسايي نمايد ، ضروري است.

انتقال اطلاعات                                                                                            

جهت انتقال جداول به همراه عامل آنها را بصورت XML در آورده سپس بصورت متن ساده از سايتي به سايت ديگر منتقل ميكنيم. از آنجا كه اطلاعات بصورت متن ساده در آمده و امنيت آنها نيز با روش رمزگذاري نامتقارن تامين گرديده است ميتوان از پروتكل httpبراي انتقال آنها استفاده كرد.براي اين منظور هر سايت فرستنده (خريدار اوليه و يا فروشنده اي كه كارش با عامل تمام شده) تمامي اطلاعات را  با متد POST براي گيرنده بعدي ارسال مينمايد

 اثر تجارت الكترونيك براسترا‍‍‍ژيهاي بازار

می توان گفت ورودبه هزارسوم ميتواند چالشهاي جديدي براي كشورها بوجود آورده است. جهاني شدن (Globalization) وفناوری اطلاعات و ارتباطات  (Information And CommanicatioTechnology)، دو چالش اساسي اين هزاره به شمار مي‌رود.تكنولوژي اطلاعات و ارتباطات، چنان زندگي بشر را متحول كرده است كه تمام نگاههاي دنيا را به خود جلب كرده است و تمامي فعاليتهاي بشري را تغيير داده است.

تجارت به عنوان فعاليتي براي تبادل كالاها و خدمات در يك مقياس وسيع،‌ نيز از اين تحول دور نمانده است. در طي اين چند دهه، تجارت پيشرفت بسياري كرده است، به طوري كه حجم وسيعي از مبادلات ديگر چهره به چهره نيست و معاملات بيشتر از طريق تلفن، پست و با استفاده از كارتهاي اعتباري انجام مي شود.

همه اين عوامل باعث ظهور نوعي از تجارت به نام تجارت الكترونيكي (E-Commerce) شده است. كه ويژگيهاي بسيار مفيدي براي بشر داشته است.

با بررسي دقيق نوآوريهاي بشر در سالها و قرنهاي گذشته، مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه مزاياي تجارت الكترونيكي و تاثيراتي كه آن در اقتصاد جهان گذاشته است، كم نظير است.  كشورهاي درحال توسعه‌اي مثل ايران كه با موانع زير ساختي عمده‌اي روبرو هستند، نيز در صدد تجهيز تجارت خود به تجارت الكترونيكي هستند.

در اين مقاله سعي برآن داريم تا با ارائه مدلي متناسب با موافع زير ساختي و فرهنگي كشور و با بر شمردن منافع تجاري يا ارزش تجاري تجارت الكترونيكي در ايران، بپردازيم.

منافعي كه در لعايت باعث ارتقاي سطح توليدات ، ايجاد مجاري فروش جديد، كاهش هزينه و زمان ورود به بازار ، پس انداز سيستم و ايجاد ارتباط بهتر با مشتري خواهدشد و به وضوح تاثير آن بر اقتصاد كشور نمايان مي‌گردد.

بازاريابي در محيط تجارت الكترونيك

افزايش دسترسي عموم مردم به اينترنت باعث شده است تا امكان تجارت از طريق تار جهان گستر از جايگاه ويژه اي برخوردار شود. ويژگيهاي تجارت الكترونيك از قبيل جهاني ساختن تجارت، برداشتن محدوديتهاي زماني و مكاني، كاهش قيمت منابع جهت خريد، افزايش درصد فروش، عدم وجود محدوديت زماني در معاملات، دسترسي آسان به اطلاعات مورد نياز، كاهش چشمگير هزينه هاي معاملاتي، كاهش هزينه هاي زماني معاملات و بسياري ديگر از مزاياي تجارت الكترونيك باعث رشد چشمگير آن شده است.تجارت الكترونيك باعث ايجاد تغييرات چشمگير در شرايط رقابتي شده است. به عنوان مثال، ظهور و ورود سريع رقباي جديد حتي از خارج محيط كسب و كار ذيربط به بازار، جهاني شدن بازار و جهاني شدن رقابت، رقابت شديد در استانداردها و از اين دست تغييرات به شمار مي روند. بـازديدكنندگان معمولاً در جستجوي سايت ها به دنبال محصولات با قيمــت نـــازل تري هستند. 

بنابراين، در بازاريابي الكترونيك رقابت شديدتر است و بايد بر روابط بلندمدت بر خط تاكيد شود. حدود 80 درصد فروشندگان بر خط در آمريكا، معتقدند كه براي بازديد مجدد از سايت، قيمت مهمترين عامل است. برخي از شركتها براي جذابتر جلوه دادن سايت خود جدول زمان‌بندي مسابقات ورزشي را در سايت به نمايش مي گذارند و يا اينكه به بازديدكنندگان اين امكان را مي دهند كه موسيقي مورد علاقه خود را انتخاب كنند(ALLEN,FJERNESTAD2001).             

تاثير فناوري اطلاعات بر ابعاد فعاليت بازاريابي                     

اينترنت محيط متفاوتي را براي بازاريابي ايجاد كرده است و به ديدگاههاي جديدي نياز دارد. براي تبيين بازاريابي در عصر جديد به ديدگاهها و پارادايم هاي جديدي در اين حوزه بايد آورد.طبق نظرنواك و هافمن مدل ارتباطات يك به چندنفر به مدل ارتباطات چندنفر به چندنفر (MANY-TO-MANY) تغيير يافته است. در مدل يك به چندنفر (ONE-TO-MANY) سازمان مي كوشيد كه توجه تعداد زيادي از مشتريان را از طريق رسانه هاي جمعي مثل تلويزيون و روزنامه جلب كند. در مدل چندنفر به چندنفر اطلاعات به سادگي از سوي فرستنده به گيرنده ارسال نمي شود و افراد در ايجاد اطلاعات مشاركت دارند و بعد آن را تجربـه مي كنند. به عبارت ديگر، با رابطه تعاملي كه مشتريان با سازمان برقرار مي كنند خود در تعيين محتواي تبليغات شركت دارند. اسويكولا (SVIOKLA)وريپورت(RAYPORT) معتقدند كه امروزه هر شركتي در دو دنيا رقابت مي كند: دنياي فيزيكي منابع (محيط بازار) و دنياي مجازي اطلاعات (فضاي بازار). در فضاي بازار يا زنجيره ارزش مجازي اطلاعات، منبعي براي ايجاد ارزش براي مشتريان. 

اين دو محقق ابراز مي كنند كه امروزه بايد تمركز بر تقاضا باشد نه بر عرضه و بايد استراتژي ها برمبناي تقاضا تنظيم شود. اوربان (Urban)معتقد است كه اينترنت قدرت بيشتري را به مشتريان داده است كه اين شرايط جديد به شكل گيري پارادايم بازاريابي از سوي مشتري به شركتهاي تجاري منجر شده است. در بازاريابي مصرف كننده به كسب و كار (C2B) مشتريان بهترين كالاها را با كمترين قيمت تقاضا مي كنند(Eid,etal,2002) .                      

پورتر (Porter)مي گويد كه اينترنت نقش گذشته استراتژي و رقابت را دگرگون ساخته است. بي شك سوددهي در صنايع مختلف با ظهور اينترنت كاهش يافته است. لذا مزيت رقابتي پايدار براي شركتها حائز اهميت است.                    

مزيت رقابتي پايدار از دو طريق قابل دستيابي است: يكي از آنها اثربخشي عملياتي است. به اين معنا كه همان كاري كه رقبا انجام مي دهند، ما نيز انجام مي دهيم ولي بهتر از آنها انجام دهيم. اثربخشي عملياتي از طريق فناوري بهتر، داده هاي برتر، كاركنان بهتر آموزش يافته يا ساختار مديريت موثرتر حاصل مي شود. روش ديگر براي كسب مزيت رقابتي پايدار مــــوضع يابي استراتژيك است. به اين معنا كه خدمات منحصر به فردي به مشتريان ارايه و كاملاً متفاوت از رقبا رفتار شود. اينترنت موجب مي شود حفظ مزيت رقابتي پايدار مشكل تر شود اما فرصتهاي جديدي را براي قدرت بخشيدن به موضع يابي استراتژيك متفاوت از رقبا ايجاد مي كند(Eid,etal,2002).                                                        

بيرينگلفسون (Bryngolfsson)و اسميت(Smith) بيان مي كنند كه اينترنت يك بـازار كامل ايجاد كرده است. چون اطلاعات بـه طور جامع در دسترس است و خريداران مي توانند خدمات فروشندگان و قسمتهاي آنان را با هم مقايسـه كنند. اينترنت بازاريابــي رابطه مند را مي طلبد و خدمات و ارتباط بلندمدت با مشتريان فراهم مي سازد. در حقيقت بازاريابي، فرايند تعاملـي است كه در يك فضـاي اجتماعي روابط بـرقرار مي كند .تمام اين تاثيراتي كه فناوري اطلاعات بر محيط بازاريابي گذاشته است در محيط فراتر از مرزهاي ملي و بازاريابي بين الملل نيز صادق است. بااين تفاوت كه در بازارهاي بين المللي اهميت تغيير محيط عمومي بازار يعني فرهنگها، قوانين و مقررات، مالكيت معنوي، بيشتراست.     

مديريت ارتباط با مشتري و اهميت آن در تجارت الكترونيك            

امروزه تجارت الكترونيك تنها به فرايند خريد و فروش محصولات محدود نمي شود، بلكه ارايه خدمات به مشتريان از جمله فعاليتهاي عمده در اين حوزه است و نظر به اهميت مـــــــــديريت ارتباط با مشتريان نرم افزارهايي تحت نام مديريت ارتباط با مشتري مورد بهـــــــــــــره برداري قرار مي گيرند.(Lehtoranta,2002) به طور كلي، مديريت روابط مشتريان رويكردي است كه مشتريان را در هسته مركزي كسب وكار قرار مي دهد و موقعيت شركت را وابسته به مديريت موثر ارتباط با آنان مي داند. گاهي اين رويكرد با مفهوم بازاريابي رابطه مند همپوشي دارد. اما همه آنچه كه در بازاريابي رابطه مند مطرح مي شود مديريت روابط مشتريان نيست. بازاريابي رابطه مند مفهومي گسترده تر است كه ارتباط يك به يك فروشنده را با مشتري دربر مي گيرد. به اين ترتيب هر فروشنده بايد قادر باشد كه رفتار خود را بر مبناي رفتار هر مشتري تغيير دهد. اما در مديريت روابط مشتريان، اين ايده مطرح است كه مشتريان خواسته هاي متفاوتي دارند و بايد با گروههاي مختلف، برخورد متفاوتي داشت. بنابراين، مديريت روابط مشتريان بيش از فروش و بازاريابي مطرح است. چون شركت بايد قادر باشد محصول خود را متناسب با نيازهاي فردي مشتريان توليد كند. شركتهاي موفق در توسعه محصولات خود، مشتريان را شركت مي دهند. مشتري مداربودن معمولاً به اين معناست كه به نيازهاي مشتريان نوعي در بازار - متوسط مشتريان - توجه شود. اما براي بازاريابي يك به يك و رابطه مند شركت بايد به طور مداوم با تك تك مشتريان تعامل داشته باشد. اما براي بازاريابي يك به يك و رابطه مند، شركت بايد به طور مداوم با تك تك مشتريان تعامل داشته باشد. يكي از مهم ترين مزاياي مديريت روابط مشتريان آن است كه وفاداري مشتريان و در نتيجه قابليت سوددهي شركت را افزايش مي دهد. خـــدمت به مشتري در وب مي تواند شكلهاي بسياري داشته باشد:                                                                                           

پاسخ به درخواستهاي مشتري؛                                            

ارايه توانائيهاي جستجو و مقايسه؛                                            

ارايه اطلاعات فني به مشتري براي پيگيري سفارش:                                  

كمك به مشتريـان در جهت ايجاد سفـارش به نحوپيوسته.                      

. كاربردهاي فناوري اطلاعات در دو طبقه عمده عملياتي و تحليلي قابل تقسيم است 

چالشهاي فرآوري مديريت ارتباط با مشتري در تجارت الكترونيك                            

درك عميق و بصيرت لازم راجع به مشتريان زماني حاصل مي شود كه داده هاي بازار و مشتريان به خوبي تحليل شوند. گامهاي اوليه براي اين امر عبارتند از:

1 - تعيين نوع بصيرتي كه جهت برنامه ريزي و بهينه سازي روابط با مشتريان مورد نياز است.                                                               

2 - تعيين معيارهاي استراتژيك مرتبط با مشتري (مانند نرخ حفظ مشتري، نرخ سودآوري و...) كه جهت ارزيابي موفقيت اهداف استراتژي مديريت ارتباط با مشتري مورد نياز هستند.                                                    

تعريف مشتري و به تبع آن معيارهاي مرتبط با آن در بازاريابي كسب و كار(B2B) و كسب و كار به مصرف كننده(B2C) تفاوت دارند. در مدل بازاريــابي كسب و كار مشتري مي تواند يك شركت يا كاركنان آن باشند اما در كسب و كار به مصرف كننده، مشتري معمولاً يك فرد يا يك خانواده است.                     

در مديريت ارتباط با مشتري براي داشتن ديدگاه تحليلي نسبت به مشتري، داده ها از منابع نامتجانس و مختلف استخراج مي شود بايد در يك قالب قابل استفاده و سازگار با ساير داده ها انتقال يابد و در نهايت در يك ساختار مشخص يكپارچه شود.                                               

ولي چالش مهمي كه در حال حاضر مديريت ارتباط با مشتري با آن مواجه است، حجم مناسب اطلاعات مورد نياز جهت تحليل و ايجاد ابزار تحليلي است. رشد فرايند يكپارچه سازي سيستم هاي سازمان و رشد كانال هاي خودكار مانند وب ميزان داده هاي در دسترس مشتريان را افزايش داده است. نكته مهم در اين است كه سرعت مهياشدن داده هاي در دسترس از سرعت تحليل و به كارگيري آن فراتر رفته است.متاسفانه مديران با اين مسئله به عنوان يك مشكل تكنولوژيك برخـــــورد مي كنند كه راه حلي كه ارايه مي دهند. تسهيم داده ها در سراسر سازمان است. آنچه سازمان به دنبال كسب، ايجاد و تسهيم آن است درك و بصيرت لازم از مشتري است. نه فهرست محصولات خريداري شده يا خدمات درخواست شده توسط آنها.  در اين زمينه ابزارهايي كه بتوانند اطلاعات و داده ها را به خوبي تحليل كرده و كاربرد داشته باشند نسبتاً كمياب هستند. سازمانها نيز فرايندهاي كسب و كارشان را طوري طراحي نكرده اند كه از اين اطلاعات بهره كافي را ببرند. همين امر به ايجاد شكاف جدي ما بين ميزان اطلاعات مربوط به مشتري در درون يك شركت واستفاده بهره ور از اين اطلاعات منجر شده است. اهميت اين مشكل به دليل آن است كه مزيت رقابتي يك سازمان غالباً با تكيه بر درك يك مجموعه خاص از ويژگيهاي مشتريان ايجاد مي شود.در اين زمينه بايد اطمينان حاصل كرد كه اطلاعات درخواست شده به طور مستقيم از اهداف كسب و كار در به دست آوردن بينش از مشتريان تعريف شده باشد و نه از ميزان مهيابودن داده ها، به همين دليل بايد ابتدا از تعريف انتظارات مشتري آغاز كرد و با حركت رو به عقب داده هاي مورد نياز را جهت تشخيص انتظارات و ميزان آن شناسايي كرد.

روش هاي پرداخت

کارت اعتباري – در حال حاضر کارت اعتباري معمول ترين روش پرداخت بهاي محصولات و خدمات از طريق شبکه اينترنت است . مشتري به صورت on-line فرم مخصوص سفارش راکه حاوي اطلاعات کارت اعتباري هست را تکميل مي کند .يك نوع کارت هاي اعتباري داراي ( PIN) مجازي هستند که سطح بالاتري از امنيت را براي مشترياني که نگران سوءاستفاده از اطلاعاتشان هستند ، فراهم مي سازد . بدين ترتيب براي هر خريد ابتدا يک پيام الکترونيک براي صاحب کارت اعتباري ارسال مي شود تا معامله را تاييد کند و سپس کالا براي مشتريان فرستاده مي شود .

 کارت ATM – کارت ATM يا کارت Debit در اروپا رواج دارد و به آن EC مي گويند . مزيت آن براي فروشنده ، هزينه کمتر معامله نسبت به چکهاي معمول است . اين کارت ها همانند کارت هاي اعتباري عمل مي کنند، برخي شرکتها اين کارتها را براي پرسنل خودشان صادر مي کنند تا از کالا ها و خدمات خاصي استفاده کنند..

چک هاي الکترونيک – چک هاي الکترونيک همان مشخصه هاي چکهاي کاغذي متعارف را دارند . در آسانترين شکل اين سيستم ها ، مشتري فرم مخصوصي را در شبکه اينترنت تکميل ميکند . سپس اين اطلاعات نزد فروشنده ارسال و روي فرم هاي خام چک نزد وي بوسيله پرينتر چاپ شده و تبديل به چک کاغذي مي شود، اين روش پرداخت هنوز مرحله تولد را مي گذراند .

 کيف پول ديجيتال - کيف پول ديجيتال راه حل ديگري براي امنيت کارت هاي اعتباري است . براي ايجاد کيف پول ديجيتال ، مشتري ازاطلاعات کارت اعتباري خودش را ارايه مي کند ، و يک کد مخفي که به کارت اعتباري وي ارتباط دارد ، دريافت مي کند . در خلال خريد on line ، کد کيفيت پول ديجيتال که از طريق شرکت ارايه کننده کارت اعتباري مورد تاييد واقع شده ، براي انجام معامله ، الزامي است .

شارژ الکترونيک – شارژ الکترويک اين امکان را به مشتري مي دهد تا به صورت on-line خريد کرده و هزينه مربوطه را از طريق قبض تلفن پرداخت کند . اين طريق پرداخت در حال حاضر فقط در کشورهاي آمريکا و کانادا امکان پذير بوده و قرار است در آينده به اروپا نيز تسري يابد .

-تجارت الكترونيكي نسبي

با توجه به تعاريف موافع و محدويتهايي كه در كشورهاي در حال توسعه‌اي مثل ايران وجود دارد، چگونه مي‌توان زمينه‌اي را براي ورود ايران براي استفاده از مزاياي مطرح شده مهيا شود.

همان طور كه  مشخص است كشور ما در بخش هاي زير ساختي تجارت الكترونيكي بسيار ضعيف است. اما اين امر نمي تواند دليلي براي عدم استفاده از بخشهاي تجارت الكترونيكي در ايران باشد.در اين ميان عده‌اي بار ثمران  عواقب نا مطلوب آن و عده‌اي ديگر با اشاره به فقدان زير ساختهاي لازم در جامعه را مخالفت با تجارت الكترونيكي را پيش مي‌گيرند.بايد توجه داشت كه اين  نوع تجارت بخش‌هاي مختلفي دارد و ما مي‌توانيم با بهره گيري از برخي از اين بخش‌ها‌، به تجارت الكترونيكي نسبي (Partial  E-Commerce  ) دست يابيم. در تجارت الكترونيكي نسبي برخي از فرآيندهاي كاري به صورت غير الكترونيكي ونسبي انجام ميشود و به عنوان مثال فروشگاه زنجيره‌اي شهروند داراي زير ساخت‌هاي يكپارچه الكترونيكي نسبت و مبادلات پولي را نيز به صورت نسبي انجام مي‌دهد.اين نوع فروشگاهها از اينترنت به عنوان يك پل ارتباطي با مشتريان حوزه بهره گرفته و پس از دريافت سفارش آنها اجناس را تحويل داده و نقدا وجه آن را دريافت ميكند. مدل تجارت الكترونيكي نسبي با توجه به زير ساخت‌هاي فعلي كشور ما نمونه بسيار كارآمدي به شمار مي‌آيد.بنابراين در ايران با توجه به محدويت‌هاي كه در زمينه‌‌هاي زير ساختي تجارت الكترونيكي و ICT وجود دارد مي‌توان مدل تجاري موفقي را ارايه كرد. چنان كه مدل تجاري اي كه فروشگاه شهروند در حال حاضر از آن استفاده مي‌كند. به رغم اشكالاتي كه دارد مدلي است كه احتمال موفقيت در آن، به ويژه در شرايط كشور ما وجود دارد، زيرا در اين پروژه، اساس كار را بر پومي سازي تجارت الكترونيكي ، يعني فروش از طريق اينترنت با استفاده از زير ساخت‌هاي موجود قرار داده‌اند و عدم وجود زيرا ساخت‌هاي بانكي و اعتباري مناسب به صورتOnline، مانع ورود اين شركت به حوزه تجارت الكترونيكي شده است. در اين حالت مشتريان، جنس را از طريق اينترنت خريداري كرده و در منزل تحويل مي‌گيرند و همان جا هم پول را پرداخت مي‌كنند. منظور اين نيست كه مدل تجاري فروشگاه شهروند بي عيب و نقص و كامل است يا اين كه سايت مزبور اشكالات فني ندارد، بلكه مي‌خواهيم بگويم كه بومي سازي انجام شده در مدل تجاري آن را مي‌توان‌، تا آن زمان كه بستر بانكي و اعتباري لازن در كشور فراهم نشود. در ساير فروشگاه‌هاي الكترونيكي نيز به كار گرفت.

شكست‌هاي تجارت الكترونيكي

(نگاهي به ور شكستگي هاي به كارگيري EC بدليل نداشتن بسترمناسب)

ركود سهام شركتهاي عرضه كننده تكنولوژي بيانگر پايان رشد انفجاري تجارت اينترنتي است سرمايه‌گذاري كه انتظار سود‌هاي كلان از اين شركتها را داشتند به واقعيات زيادي دست يافتند، شرك بالاترين زبان سال خود را در طول 30 سال گذشته ديد 3/39 درسال  2000شركتهاي دات كام تعداد 22277 كارمند خود را ازدسامبر 1999 تا اكتبر2000اخراج كردند (گلدمن2000 ) آمارهاي زير توسط سايت Webmerrgerss.Com ) تهيه شده و در نمايه بازار Cbs آمده است (كسري ،2001)

مطالعات وريزان درشركتهاي امريكايي با 50 يا كنتر از 5 كارمند نشان دهد كه:

•    تنها 27% آنها پايگاه اينترنتي دارند.

•    48% آنهايي كه در اينترنت حضور داشته‌اند، به چيزي بالاتر از انتظارات خود رسيده‌اتد.

•    55% بيان كرده‌اند كه پايگاه اينترنتي آنها با گسترش كسبو كار هزينه‌هاي خود را تامين كرده است.

•    40% بيان كرده‌اند كه پايگاه اينترنتي ‌آنها منافع قابل توجهي داشته است.

•    تنها 20% آنها از پايگاه اينترنتي خود نااميد شده‌اند (متر2000 )

گسترش ايتنرنت باور نكردني است. براساس يك مطالعه توسط مركز تحقيقاتي ؟  در سال 2000 رشد سد سام آور تعداد كار كاربران اينترنتي در ايالات متحده ادامه خواهد يافت:

-انتظار مي‌رود در سال 2005 ، كاربران اينترنتي بين سنين 19 و49 سال به تعداد 84 ميليون نفر بوده است. 

-انتظار مي رود در سال 2005 تعداد كاربدان اينترنت بالاتر از 50 سال به تعداد 6/49 ميليون نفر برسد در حالي كه در سال 1996 تعداد آنها 3/17 ميليون نفر بوده است.

-انتظار مي‌ رود درسال 2005 تعداد خانوار‌هاي متصل به اينترنت به 2/80 ميليون نفر برسد و در حالي كه درسال 1999 تعدادآنها 4/45 ميليون نفر بوده است. 

علي رغم رشد سريع استفاده از اينترنت،حضور در اينترنت صرفا به علت حضور رقبا بيهوده است: بنابراين بكارگيري يك روش سيتسماتيك متكي براستداتژي ضروري مطالبه مي‌كند، كه پاسخگوي انتظار مشتريان و وفشار‌هاي رقابتي باشد(كاچري 2001) شركتهايي كه بدون يك استراتژي صيح و مدل تجاري از پيش طراحي شده در استفاده از اينترنت تعجيل مي نمايند.احتمال شكست آنها بالا خواهد بود (كاكان سو،2000) به عنوان مثال Dotcomfailaurescom  پايگاه اينترنتي كه اطالعات مربوط به شكست و عدم موفقيعت كسب كارهاي الكترونيكي را دنبال مي‌كند، به علت اينكه يك استراتژي از پيش طراحي شده صحيح نداشت شكست خورد (دتيل واستينبوهلر،2001 )، دريك مطالعه كه توسط مك ؟   برروي 80 كسب و كار الكترونيكي انجام شده است.

تنها 10% شركتهايي كه وارد اينترنت شده‌اند از فريت سرعت بهره برداري كرده‌اند. براساس تحقيقات ؟ سرعت زماني معنادار است كه سه شرط زير .وجود داشته باشد(ريزوي،تواري و وارد دهان 2001) شركتي كه ابتدا وارد بازار مي‌شود، قادر به ايجاد موافع ورود براي رقبا باشد.

 چارچوب ارزش تجاري تجارت الكترونيكي

در اين قسمت جزئيات چارچوب ارزش تجاري تجارت الكترونيكي ارائه ميشود , بويژه اينكه چارچوب بر روي سازمانهاي تجاري كه از شبكه جهاني وب , با هدف داد و ستد با مشتريان نهايي استفاده ميكنند تمركز دارد . يك راه ارزيابي ارزش شبكه جهاني وب . نگاه به فروش بالقوه كالاها و خدمات و يا اطلاعات از طريق اين شبكه است . در اينجا مي توان گفت كه سنجش ارزش تجارت الكترونيكي تنها با يك عامل ( فروش مستقيم ) باعث از دست دادن ارزش تجاري آن ميشود و در ارزيابي تجارت الكترونيكي از طريق فروش مستقيم , اينترنت نمي تواند به عنوان يك كانال توزيع با كانال هاي فروش مستقيم ديگر رقابت كند . برآورد كل فروش آمريكا از طريق اينترنت در سال 1995 بالغ بر دويست ميليون دلار بود درحالي كه فروش كالاها و خدمات از طريق مجاري فروش مستقيم بالغ بر شصت ميليارد دلار تخمين زده شده است . 

با توجه به بررسي فناوريهاي اطلاعاتي و ارتباطي جديد مانند سيستم هاي حمايت از تجارت الكترونيكي و استفاده از آنها از طرف شركت , چارچوبي از ارزش تجاري تجارت الكترونيكي براي آنها ارائه مي گردد ( شكل1  ) . 

اصلاح مي كند    فرايند ارتقاي سطح توليدات

كانال هاي فروش جديد

پس انداز مستقيم

( كاهش ) زمان ورود به بازار

تغيير مي دهد    خدمات به مشتريان

مارك تجاري

تعريف مجدد    يادگيري سازماني و فن آوري

ارتباط با مشتريان

ظرفيت ( قابليت ) ايجاد توليدات جديد

مدل هاي تجاري جديد

شكل 1 )  عناصر ارزش تجاري تجارت

به طور خلاصه ارزش تجاري تجارت الكترونيكي به شرح زير است : 

1 _  اصلاح فرآيندهاي موجود در بين هر سازمان , اصلاح فرآيند ارتقاس سطح توليدات از طريق سفارشي كردن كالاها . پيشنهاد كانال هاي فروش جديد براي كالاهاي موجود , كاهش هزينه برخي از فرآيندها ( مثل توزيع اطلاعات ) كاهش زمان ورود به بازار , اصلاح فرآيند ارائه خدمات به مشتريان از طريق ارائه خدمات به شكل خودكار و در نهايت اصلاح مارك تجاري شركتها . 

2 – تغيير مدل يادگيري سازماني و فناوري و تغيير روش هاي ارتباط با مشتريان از طريق جمع آوري اطلاعات تفضيلي در مورد ترجيحات و عادتهاي خريد . 

هدف آنها از ارائه پيشنهاد ويژه از طريق اتخاذ سيستم هاي تجارت الكترونيكي . 

3 – تعريف مجدد قابليت ايجاد توليدات جديد و مدل هاي تجاري جديد . 

ارتقاي سطح توليدات 

از طريق تماس مستقيم , ارائه اطلاعات فني و تعامل با مشتريان , تجارت الكترونيكي مي تواند ارتقاي سطح توليدات را شدت بخشد . 

اوليت استفاده تجارت الكترونيكي , ارائه اطلاعات مورد نياز مشتريان در مورد كالاها و خدمات ازطريق ارائه بروشورهاي الكترونيكي پيوسته است . اين روش مي تواند به عنوان يك كانال بازار يابي كه اجازه دستيابي به حداكثر تعداد مشتريان را مي دهد مطرح شود . مزيت تجارت الكترونيكي به عنوان يك راه تحول اطلاعات در مورد كالاها , قابليت دسترسي به آن در هر زمان و هر مكان و ارائه خدمات به مشتريان است كه داراي زير ساختار فناوري قوي ( مانند كامپيوتر شخصي , مودم و خدمات پيوسته ) هستند و از طريق اينترنت شركتها مي توانند با توجه به نوع مشتري , نوع علائمي كه دارند و با توجه به شرايط سني و جسمي آنها ، تبليغات مناسبي رابراي هر كدام از آنها ارائه دهند . 

براي مثال سوپرماركتهاي الكترونيكي مي توانند اشكال مختلفي از تبليغات را براي كودكان , نوجوانان و همچنين خانمهاي خانه دار و با توجه به يك نگاه كاربرديبه هريك از اين بخشها ارائه دهند و اصولاً تبليغات هر دسته با دسته ديگر تفاوت خواهد داشت . به عنوان مثال , تبليغات اسباب بازي براي كودكان , موزيك براي نوجوانان ، و تبليغ طلا و جواهر براي خانمهاي خانه دار ارائه ميشود و اين روندها و نوع تبليغات با شيوه هاي بازاريابي رابطه مستقيمي دارند , و تجارت الكترونيكي با ارائه اين خدمات زمينه اي را براي ارتقاي سطح توليدات شركتها ايجاد ميكند . 

مجاري فروش جديد 

به واسطه دستيابي مستقيم به مشتريان و طبيعت مستقيم آن ( بي واسطه ) در ارتباطات , تجارت الكترونيكي يك كانال فروش جديد را براي توليدات مجود ارائه ميدهد . 

اصولاً شبكه جهاني وب تجارت الكترونيكي , به عنوان يك كانال فروش جديد , با هدف فروش دو نوع از كالاها ايجاد شده اند . 

1 – كالاهاي فيزيكي كه برخي از اوقات در مغازه هاي سنتي فروش ميروند , كه مي توان برروي آنها تبليغ كرد و يا به گونه اي پيوسته آنها را سفارش داد ، مانند سخت افزارها . 

2 – كالاهايي كه ميتوان آنها را از طريق رسانه هاي تجارت الكترونيكي تحويل داد , مانند اطلاعات و   نرم افزارها  . 

در مورد نوع اول نيز مي توان از كاتالوگ هاي الكترونيكي مانند شبكه اي از مغازه هاي اينترنتي كه نوع كالاهاي مرتبط با كامپيوتر را مي فروشند ، نام برد  . اين كاتالوگ هاي اطلاعاتي در مورد كالاها , نحوه سفارش پيوسته آنها و نحوه پرداخت و در برخي از اوقات خدمات به مشتريان , ارايه مي دهند . 

استراتژي هاي تجارت الكترونيكي در بازارهايي كه اطلاعات داراي ارزش افزوده اي براي خريد كالا و خدمات است , داراي ارزش فراواني است . به طور مثال در بازارهاي بورس , اطلاعات او انتقال سريع آن داراي ارزش فراواني براي مشتريان و كارگزاران بورس ميباشد . 

دسته بندي صحيح اطلاعات براي حمايت از تصميم خريداران نيز مي تواند مزيت هاي فراواني را براي شركتها در بر داشته باشد . براي مثال شركت poapod (( مغازه پيوسته اي )) كه كالاهاي سوپر ماركت سنتي را از طريق يك كامپيوتر واسطه به مشتريانش عرضه مي كند ، قادر به جمع آوري سريع قيمت هاي خريد و تحول سريع كالاها به مشتريان است . اين شركت به طور معني دار و ملموسي زمان مورد نياز يك مشتري را براي خريد كالاهايش كاهش داده است . 

در مورد نوع دوم نيز ، رسانه هاي تجلرت الكترونيكي حقيقتاً به عنوان يك رسانه تحويل دهنده رفتارمي كنند . براي مثال در روزنامه هاي الكترونيكي از كاغذ استفاده نمي شود و مي تواند به شكل كاملاً الكترونيكي تحويل داده شوند ، به طور مثال شركت ZDNet يك گزارش دهنده خبري صنايع كامپيوتري ، خدمات بدون كاغذ را به مشتريانش ارائه مي دهد . 

در مورد ديگر شركت  software.net يك شركت فروشنده نرم افزار اخيراً بيش از سيصد نوع از نرم افزارهايش را به شكل خودكار و كامپوتري تحويل مي دهد و كمي پس از سفارش به مشتري عرضه مي شود و مشتري آن را دريافت مي كند . 

امروزه از طريق ظهور منطق فروش غيررسمي توليدات ، ظهور دسته اي از توليدات جديد را ميتوان مشاهده كرد . براي مثال ، از ميان چهار روش ايجاد درآمد از طريق شبكه وب دو روش آخر شكل جديدي از توليدات را منجر شده اند . 

 1- فروش مستقيم ( مانند فروش كالاها )

 2-فروش نوشته ها ( مانند فروش اطلاعات )

 3- تبليغات ( مانند ارائه اطلاعات به مشتري به طور مثال ارائه خبر با هدايت مشتريان در يك جاده شلوغ )

4-مبادله اطلاعات ( مانند درخواست قيمت براي انجام معامله و يا فروش بليط هواپيما از طريق شبكه )

پس انداز مستقيم 

بوسيله استفاده از يك زير ساختار مشترك ملي مانند اينترنت و انتقال الكترونيكي اطلاعات و  استفاده مجدد از اطلاعات ، سيستم هاي تجارت الكترونيكي مي توانند هزينه تحويل اطلاعات به مشتريان را كاهش دهند . 

سومين عامل ارزش تجاري تجارت الكترونيكي ، ارائه فرصتهايي براي كاهش هزينه هاست . با استفاده از يك زير ساختار مشترك ملي مانند اينترنت ، تجارت الكترونيكي مي تواند در مقايسه با هزينه تجهيزات فيزيكي ، بازاريابي ، توزيعو ارائه خدمات به مشتريان ، هزينه كمتري را در بر داشته باشد .

به طور مثال شركت Sunsolve از طريق استفاده از اينترنت هزينه هايش را تا حدود چهار ميليون دلار كاهش داده است . 

همچنين با استفاده از سيستم هاي خودكار و معماري مناسب انتقال اطلاعات الكترونيكي , شركتها مي توانند هزينه هاي مرتبط با پرسنل ، تلفن ، و پست را كاهش بدهند . به وپژه اينكه صنايع خدماتي داراي اهميت فراواني است , جايي كه هزينه ارائه خدمات به مشتريان از هزينه توليدات پا فراتر كذاشته است . براي مثال جهت صنايع بانكداري ، كارت هاي اعتباري داراي اهميت فراواني است ، به طوري كه پيش بيني شده است كه تا سال 2005 حدود دو ميليارد كارت بانك ايجاد خواهد شد و اين خود نياز دارد كه صنايع بانكداري نقش مهمي را در اين زمينه ايفا كنند و از سيستم هاي تجارت الكترونيكي استفاده كنند . 

كاهش زمان ورود به بازار 

سيستم هاي تجارت الكترونيكي از طريق طبيعت فوري اش ، اجازه كاهش چرخه زماني در ارتباط با توليد كالا يا تحويل اطلاعات و يا خدمات را مي دهد . 

در برخي از بازارها يا براي برخي از توليدات , توانائي تحويل فوري آنها سبب ايجاد يك مزيت رقابتي براي شركت مي شود بخصوص اين مسئله در مورد توزيع اطلاعات صحت دارد . براي مثال شركت NewsPage اطلاعات زيادي را در مورد صدها موضوع از طريق استفاده از پست الكترونيكي و شبكه جهاني وب توزيع ميكند و براي ايجاد اطمينان از دستيابي به اهدافش ( معمولاً تصميم گيرندگان در شركت ) به شكل فوري آنها را در اختيار مشتريان قرار ميدهند . 

در بازارهاي مالي و با توجه به ماهيت پيچيدگي كه اين بازارها دارند و با توجه به اينكه برخي از  سرمايه گذاران وضعيت لحظه به لحظه آن را بررسي مي كنند ، اين گونه بازارها مي توانند با استفاده از  سيستم هاي تجارت الكترونيكي اطلاعات مورد نياز مشتريان را در اختيار آنها قرار دهند . 

ارايه خدمات به مشتريان 

از طرق ايجاد سيستم هاي هوشمند و گسترش زمينه اي به جهت دستيابي به سيستم هاي حمايت كننده هوشمند ، تجارت الكترونيكي مي تواند ارائه خدمات به مشتريان را افزايش دهد . 

شركتهاي Silicon graphics  و  Sunmicrosystems   كه از شبكه وب براي حمايت از مشتريانش استفاده ميكرد كاملاً شناخته شده اند توانايي شركتها به ارائه پاسخهاي سريع به نيازها و مشكلات مشتريان و هدايت آنها و در دسترس بودن 24 ساعته در طي 365 روز سال ، باعث ايجاد اطمينان در مشتريان مي شود . 

امروزه بانكهاي Wells Fargo  و  Security First Network  دو نمونه از بانكهايي هستند كه از سيستم هاي رو خط براي ارائه خدمات به مشترياننشان استفاده ميكنند . همچنين آنها از پست الكترونيكي به منظور استعلام حساب بانكي مشتريانشان استفاده مي نمايند . 

مارك تجاري يا تصوير شركت

سيستم هاي تجارت الكترونيكي ميخواهند به عنوان يكي از عناصر اثر بخش مارك تجاري يا تصوير تجاري شركت مطرح شوند ، بخصوص هنگامي كه هدف بخش طرفداران فناوري ، مشتريان هستند . 

اين بعد ممكن است يكي از ملموس ترين جنبه ها ، براي ارزيابي شركت باشد و همچنين ايجاد يك مارك تجاري يا تصوير شركت ممكن است هدف اصلي شركتهايي كه داراي رقباي زياد هستند ، باشد . براي مثال ، در صنايع نوشابه هاي غير الكلي ، شركتهاي كوكاكولا و پپسي كولا ميليونها دلار جهت تفكيك محصولاتشان از زقبايشان خرج ميكنند . اصولاً كليه اين نشانه هايي كه در شبكه جهاني وب و در اينترنت وجود دارند دليلي بر تصديق شركتها از طرف مشتريان است و اكثر مشتريان به آنها اطمينان كافي دارند و از آنها براي نيازهايشان استفاده ميكنند 

يادگيري سازماني و فناوري

پيشرفت سريع تجارت الكترونيكي مي خواهد شركتها را براي سازگاري سريع با محيطهايشان توانا سازد و فرصتهاي جديدي را با توجه به توليدات ، خدمات و فرآيندها به آنها ارائه دهند . 

اگر اين مطلب صحت داشته باشد ، تجارت الكترونيكي مي خواهد يك اثر بسيار شديدي را بر استراتژي شركتها بگذارد و به دليل كسب مزيتهاي تجارت الكترونيكي ضروري است كه آنها به طور سريع با آن دسته از فن آوريهائي كه سبب افزايش مزيت رقابتي براي شركت ميشود آشنا شوند . 

اصولاً استفاده از فناوريهاي جديد به ديدگاههاي سازماني جديد نياز دارد . براي مثال ساختاري كه براي استفاده از تجارت الكترونيكي ممكن است مورد نياز باشد ، ممكن است با ساختار فعلي شركت تطابق نداشته باشد و ساختار فعلي شركت نياز به تغيير داشته باشد . 

 قابليت ايجاد توليدات جديد 

طبيعت اطلاعات مدار تجارت الكترونيكي اجازه ايجاد توليدات جديد و يا سفارش كردن توليدات موجود را مي دهد . 

يكي از منابع عظيم ارزش تجاري تجارت الكترونيكي مي تواند ناشي از ايجاد زمينه اي براي تغيير توليدات ، راههايي كه آنها را تبليغ ميكنند ، سفارش كالاها و يا تحويل كالاها باشد و اين ناشي از جمع آوري اطلاعات كاملي است كه ميخواهد در زمينه سفارشي كردن محصولات بكار برود . 

امروزه تجارت الكترونيكي زمينه هايي را براي توليد كالاها و خدمات با توجه به نيازها و تمايلات مشتريان فراهم كرده است و اكنون كالاهاي فراواني با توجه به نيازهاي مشتريان توليد و به بازار عرضه مي شوند . 

براي مثال شركت Motorola  با توجه به شبكه اطلاعاتي و پيشرفت فناوريهاي توليدي اش ، قادر  به جمع آوري نيازهاي مشتريان ، انتقال آنها به شركت سازنده ، ايجاد يك مدل ويژه ( سفارشي )   و فرستادن آن از طريق پست مي باشد ، به گونه اي كه در عرض مدت كمي در اختيار مشتري قرار  بگيرد ، است . 

در آينده اي نه چندان دور ، تجارت الكترونيكي بين مشتريان و عرضه كنندگان ارتباط مستقيم برقرار ميكند و نياز به زير ساختار فناوري را به جهت جمع آوري اطلاعات در مورد مشتريان ملغي مي كند و همچنين مي خواهد به مشتريان اجازه دهد كه فرآيند سفارش و مشاهده كالا را در خانه ، دفتر كار و يا در جاده انجام دهند . اين ارتباط مستقيم همچنين به عرضه كنندگان اجازه جمع آوري اطلاعات خاص در مورد نحوه زندگي مشتريان ، نيازهايشان ، نمونه هاي خريدشان و تمايلاتشان را نيز مي دهد و سپس فناوريهاي بازاريابي پايگاه اطلاعاتي مي تواند براي تجزيه و تحليل اين اطلاعات بكار روند و با توجه به نتايج بدست آمده شركتها ميتوانند محصولات ويژه اي را براي مشتريان خود توليد كنند . 

از ديگر مزاياي استفاده از تجارت الكترونيكي ، ايجاد زمينه اي براي طراحي كالاها به وسيله مشتريان است . براي مثال شركت Swatch ،‌يك شركت سازنده ساعت است كه از فنون و تجهيزات پيشرفته براي توليد محصولاتش استفاده مي كند ،‌به مشتريانش امكاناتي را ارائه مي نمايد كه به آنها اجازه مي دهد كه برخي از قطعات ساعتهاي مورد نيازشان را طراحي كنند و طرح هايشان را از طريق شبكه كامپيوتري براي رباتهاي شركت سازنده ساعت ارسال كنند و با توجه به طرحهاي آنها ساعت مورد نيازشان ساخته شود و توانائي به فروش ساعتهاي طراحي شده از طرف مشتريان مي تواند سبب تفكيك شركت از ساير شركتهاي رقيب شود .

مدل هاي تجاري جديد

تغيير ساختارهاي صنعتي و سيستم هاي تجارت الكترونيكي ، اجازه ايجاد مدل هاي تجاري جديد ، بر اساس دسترسي وسيع به اطلاعات و توزيع مستقيم كالا و خدمات به مشتريان نهايي را مي دهد . 

با پيشرفت و توسعه روشهاي جديد فروش محصولات موجود و همچنين ايجاد فرصت هاي نو براي ايجاد توليدات ( محصولات ) جديد ، مي توان ظهور مدلهاي تجاري نو را مشاهده كرد . كليد ايجاد اين مدل هاي تجاري جديد ، ايجاد شكل تازه اي لز مذاكره كنندگان اطلاعاتي و يا واسطه هاي اطلاعات هستند . اگر اين سخن صحيخ باشد كه تجارت الكترونيكي مي خواهد نياز به واسطه گري را از طريق ايجاد زمينه اي براي ارتباط مستقيم بين عرضه كنندگان و مشتريان حذف كند ، ما نيز فرصت هاي جديدي را براي اين مذاكره كنندگان پيش بيني مي كنيم و آن مذاكره واسطه گري بر سر اطلاعات است .

فرایند استخدام از طریق وب                                                              

از وب می توان به طور موثری در فرایند استخدام بهره جست شما چه استخدام کننده باشید چه در جستجوی کار ، مسلما وب تاثیری بسزایی را درجستجو شما خواهد گذاشت .جویندگان کار خواهند آموخت که چگونه شرح حال نوشته ، آن را به صورت online پست کنند و تمام لیست های مشاغل مناسب با شرایط و احتیاجاتشان مورد جستجو قرار دهند . استخدام کنندگان می توانند مشاغل مورد نیازشان را به سایت های قابل جستجو پست کنند که غالبا با مجموعه عظیمی از درخواست ها روبه رو می شوند.                                          

سرویس های خبر رسانی                                         online :

رشد بی رویه فناوری اطلاعاتی هیچ مشکلی را به جای نمی گذارد . وب نقش عمده ای در پیشرفت عرصه هایی چون انتشارات و اطلاع رسانی ایفا می کند.سازمان های اطلاع رسانی خوشنامی چون ، newsweek ،Well StreetjornalICNN  از وب به عنوان محیطی پویا برای گسترش دامنه اطلاع رسانی خود بهره می جویند .شما می توانید از نسخه های رایگان روزنامه استفاده کنید و اگر به عضویت روزنامه درآیید، به بانک اطلاعاتی دسترسی کامل داشته باشید .Barrons یک بانک اطلاعاتی online شامل تفاسیر و مقالات و تحلیل های مختلفی در مورد صنعت سرمایه گذاری است . نویسندگان با اتکا بر منابع قابل اطیمنان می توانند مطالب خودشان را بر روی وب منتشر کنند                     .

انتشارات در وب محدودیت های روش سنتی چاپ همانند هزینه های چاپ و دیگر هزینه های جانبی را ندارد و بدین وسیله امکان رقابت سازمان های مستقل خبری وب با پیشروان قدیمی عرضه اطلاع رسانی فراهم می آورد

Matt Dradyeبه واسطه موفقیت سایت خبری خود با عنوان  .comOraday Report در این عرصه ، از شهرت بسزایی برخورداراست

سرویس های ارائه خدمات مسافرتی                                            onli

هم اکنون کاربران وب قادرهستند به جستجوی و انجام مقدمات امور مسافرتی خود و به صورت Online بپردازند و بدین وسیله مبالغ کمتری را بابت انجام این گونه امور مصرف کنند . اطلاعاتی که قبلا تنها در آژانس های مسافرتی قابل دسترسی بود امروز بر روی وب ارائه می شود شما پایین ترین قیمت ها ، مناسب ترین زمان ها و بهترین صندلی ها خالی موجود مطابق با شرایط خودتان را به راحتی بر روی وب خواهید یافت                       .

انواع سایت های پرتال                                          :

سایت های پرتال به بازدید کنندگان امکان می دهند تا تقریبا هر چیزی را که در جستجوی آن هستید در یک محل پیدا کنند این سایت ها معمولا حاوی اخبار ، وقایع ورزشی ، گزارش وضعیت هوا و همچنین امکان جستجو در وب هستند . بیشتر مردم واژه پرتال را می شنیدند ، اغلب به یاد موتورهای جستجو می افتادند . درواقع موتورهای جستجو ، نوع از پرتال یعنی پرتال افقی هستند این گونه پرتال ها اطلاعات را درمجموعه بسیار گسترده ای از موضوعات مختلف جمع آوری می کنند                                     

نوع دیگر پرتال که به «پرتال عمودی» معروف است اطلاعات را درمجموعه خاصی از موضوعات جمع آوری می کند به عبارت ساده تر ، پرتالهای افقی ، عمومی و پرتال های عمودی تخصصی هستند  خرید های online بخش عمده ای از سایت های پرتال را به خود اختصاص می دهند . سایت های پرتال به کاربران کمک می کنند تا اطلاعات زیادی را درمورد اقلام مورد جستجوی خود جمع آوری کرده و برخلاف برخی از بازارچه های خرید online امکان از بازارچه های خرید online امکان برگشت و گذار مستقل در فروشگاههای مختلف را در اختیار آنها قرارمی دهند برای مثال Yahoo! به کاربران اجازه می دهد . تا گشتی در سایت های مختلف بزنند ، اما امکان خرید اجناس و پرداخت بهای آن تنها از طریق Yahoo! امکان پذیر است                    سایت About.com به کمک سرویس ویژه ای موسوم به Site Guide که به مانند یک نماینده خرید برای کاربران انجام وظیفه می کند تجربه منحصر به فردی را در اختیار کاربران قرار می دهد . بهره گیری از امکانات سایت های پرتال جهت خرید online برای اکثر کاربران جالب است . هریک از سایت های پرتال تجربه تقریبا متفاوتی را دراختیار قرار می دهند                       .

برخی دیگر از سایت های پرتال بابت درج پیوند فروشندگان ، مبالغی را از آن ها دریافت می کنند در حالی که این عمل در برخی دیگر از سایت ها به صورت رایگان انجام می پذیرد.برای نمونه سایت Goto.com به ازای هر فرآیند “Click-Thtough” که از جانب خریداران انجام می شود صورت حسابی را برای فروشنده مربوطه ارسال می کنند .سایت های دیگری هم ، چون About .com وAltavista.com از ارسال صورت حساب بابت تبلیغ کالاها و خدمات شرکت های عرضه کننده خودداری می کنند اما در این سایت ها پرداخت بهای کالاها و خدمات تنها از طریق آنها صورت می گیرد به این ترتیب بخشی از سود حاصل از خرید نصیب آن ها می شود                                       

پرتال های عمودی در سایت اجتماعی                                                  پرتال های عمودی اطلاعات بسیار زیادی را تنها در مورد یک موضوع به خصوص در اختیار قرار می دهند ، این گونه سایت ها اغلب به عنوان سایت های اجتماعی شناخته می شوند . سایتهای مزبور مملو از گروه های مختلف با علاقه مندییهای ویژه هستند سایتهای اجتماعی ، اغلب ویژگیهایی چون سهیم کردن بازدیدکنندگان در سایت ، ارائه خدماتی جهت گفتگو و امکان جستجو برای یافتن اطلاعات ویژه ای را دارند پرتال های عمودی از جذابیت های فوق العاده ای به منظور تحریک باز دید کنندگان به بازدید مجدد سایت ، برخوردار هستند بسیاری از سایت های برتال عمودی ، اطلاعاتی را در اختیار می هند که مربوط به شاخه های تخصصی از علوم مختلف همچون پزشکی و حقوق است.                    

راه اندازی یک تجارت الکترونیکی

امروزه تجارت B2C قسمت اعظمی از تجارت الكترونيک یا بهتر است بگوییم تجارت جهانی الکترونیک  را در بر گرفته چرا که  هر شخص می تواند در این عرصه به رقابت پردازد.

شما نیز می توانید یک تاجر اینترنتی باشید هر چند که خدمات و یا محصولی که برای فروش دارید کم باشد اما  اینترنت و عرصه وسیع تجارت اینترنتی به خرید و فروش شما نیز وسعت می بخشد و حتی امکان رقابتتان را با تجارت جهانی فراهم می کند اما چگونه می توانیم تجارت الکترونيکی خود را در دنیای پر رقابت تجارت جهانی امروز آغاز کنیم.

برای راه اندازی یک سایت تجارت الکترونيکی  ابتدا باید فروشگاه اینترنتی مان را راه اندازی کنیم و به این منظور بایست مراحل زیر را طی کنیم:

Domain.1 و ثبت آن

 انتخاب domain name صحیح یا URL:

نامی که انتخاب می کنید باید به گونه ای باشد

-- که با یکبار شنیدن در ذهن بماند مثل ?Amazon.com? 

-- این نام باید تجارت الکترونیکی شما را معرفی کند  نام سایتتان را مناسب با نام تجارتتان انتخاب کنید

 -- نام انتخابی باید کوتاه باشد. تا مشتری با یک بار شنیدن  آن را به خاطر بسپارد

2.    طراحی و ساخت سايت

    بهتر است در طراحی سایت فروشگاه اینترنتی خود به نکات زیر نیز توجه کنید

 *یک کاتالوگ بر روی سایت برای صرفه جویی در وقت تهیه کنید که اطلاعات                               کامل راجع به محصولات و خدمات تجارت الکترونیک شما،مثل، قیمت گذاری، خصوصیات محصولات، و اطلاعات دیگر برای هر محصول یا خدمات را در بر داشته باشد. 

  *یک بخش (FAQ)، جهت پیش بینی و پاسخگوئی مسائل و سوالات اساسی که ممکن است به ذهن خریدار  اینترنتی برسد را در نظر بگیرید. 

  *اسکلت سایتتان به گونه  ای باشد که مشتریان به آسانی بتوانند  راجع به خرید    اینترنتی  تصمیم گیری کنند، و به سرعت خرید الکترونیکی خود را انجام دهند. 

 *صفحه اصلی سایت شما (Homepage) مانند ویترین فروشگاه الکترونیکی  شماست. و باید بر مخاطب شما  اثر گذار باشد.

 مخاطب شما کودکانند؟

 افراد بازاری هستند؟

عامه مردمند؟

 به این مسله دقت کنید

 در صفحه اول سیاست های  زیر نیز به شما کمک می کند  که مشتری شما از هر قشری جذب سایتتان شود.

نام شرکت، لوگو (نشانه تصویری)، که تجارت اینترنتی شما را معرفی مکند  را در صفحه اول  قرار دهید. 

صفحه ای که  آدرس و شماره تلفن، فاکس و آدرس پست الکترونیک سایت شما  را در بر داردبه طرز مشخص در صفحه اول قرار دهید.

از صفحه اصلی به صفحه ای که  راجع به فروشگاه اینترنتی شما توضیح داده لینک دهید  تا مشتریان بتوانند براحتی راجع به شما و امکاناتی که در اختیارشان قرار می دهید بدانند.

بهتر است یک قسمت  جهت اخبار،  و معرفی محصولات داشته باشید که همیشه به روز شود این باعث می شود  که خریدار اینترنتی زود به زود به سایتتان سر بزنند.

سیاست حفاظت از اطلاعات شخصی خریداران.را  برای خریداران  اینترنتی خود  توضیح دهید تا اعتمادشان را جلب کنید.و چه بهتر که این توضیح در صفحه اول قرار گیرد

*ساختار سایت فروشگاه اینترنتی شما به گونه ای باشد  که مشتری برای رسیدن به محصول مورد نظر خود مجبور نباشد  کلیکهای زیادی بکند.

    تعداد کلیکها را به حداقل برسانید. 4 الی 6 کلیک بهترین کار آیی را دارند. سعی کنید که لینکها نظر مشتریان را جلب میکنند، تا بدانند کجا را باید برای چیزی که به دنبالش هستند کلیک کنند. 

    * سایتتان را با عکس، انیمیشن و موسیقی و دیگر چیزهای دیداری یا شنیداری انباشته نکنید. از همان رنگها و قلمهایی که برای سایر ارتباطات مثل لوگو و یا بروشور ها استفاده می کنید استفاده نمائید. مطمئن شوید که تصاویر بکار رفته بر کیفیت سایت می افزاید نه اینکه بازدید کننده را گیج کند و شما را از هدفتان دور نگهدارد. 

 *مطمئن شوید که نوشته ها به آسانی قابل خواندن هستند، ممکن است نوشته های سیاه بر روی زمینه سفید زیاد با کلاس بنظر نرسند اما آنها برای خوانده شدن مناسب تر از نوشته های نارنجی بر روی زمینه بنفش هستند. 

*صفحات نباید با تصاویر سنگین پر شده باشند  چرا که زمان بار گذاری را افزایش میدهد . اکثر خریداران اینترنتی اگر بار گذاری یک صفحه بیش از 8 ثانیه طول بکشد، جای دیگری را کلیک می کنند و یا از اینترنت خارج می شوند. 

3.اجاره فضا بر روی اينترنت(Host)

4.پرداخت الکترونیکی

5.تأمين امنيت سايت

6.بازاريابی ،تبليغ و جذب مشتری

7.بررسی و تحليل  سايت

 پس از آنکه سایت شما طراحی و اماده شد میزبان و دامنه نیز برای آن مشخص بود  زمان آن می رسد که محل مناسبی برای فروشگاه اینترنتی خود پیدا کنید: 

مکانی که مشتری به آن اعتماد داشته باشد وبا آن آشنا باشد

مکانی که پرداخت را برای مشتری آسان سازد 

مکانی که دنیا را از وجود سایت شما با خبر ساز 

انگيزه هاي اصلي استفاده از تجارت الكترونيكي در اينترنت 

يكي از جاذبه هاي اصلي استفاده از تجارت الكترونيكي در اينترنت، صرفه جويي در هزينه ها است. 

در اينترنت، زمان لازم براي ارسال پيام و دريافت پاسخ، بطور قابل ملاحظه اي كوتاه مي شود و از اينترنت به شركت ها اجازه مي دهد كه از ساير ابزار تجارت الكترونيكي نيز استفاده كنند مانند فرم هاي هوشمند، ظرفيت هاي چند رسانه اي كه از طريق ول سراسري ارائه مي شود و مبادله الكترونيكي متقابل يعني تسهيلاتي كه به دو طرف اجازه مي دهد، فوري به سرعت با يكديگر تماس برقرار كنند. 

دامنه دسترسي شركت ها در تجارت الكترونيكي با استفاده از اينترنت، گسترش مي يابد و شركت ها به طور افقي به شركاي تجاري كوچكتر كه فاقد امكانات تجارت الكترونيكي هسنتد ولي از اينترنت استفاده مي كنند، متصل همچنين به طور عمودي با شركاي تجاري بزرگترشان مرتبط مي شوند. 

شركت هايي كه قصد دارند كارهاي تجاري خود را به صورت الكترونيكي انجام دهند ولي نمي توانند يا نمي خواهند در زير ساختار تجارت الكترونيكي سرمايه گذاري كنند، دو راه در پيش رو دارند: 

استفاده از اينترنت براي ارسال و دريافت با مراجعه به دفاتري كه خدمات تجارت الكترونيكي، ارائه مي كنند. 

عليرغم مزاياي آشكار اينترنت، شركت ها در استفاده از اين شبكه، براي انتقال پيام هاي تجاري ترديد دارند و بدبين هستند. مسائل عمده مربوط به پذيرش كند اين پديده فراگير، عبارتند از: مسائل ايمني مانند تماميت مبادلات، محرمانه بودن و عدم امكان انكار ه اشكال مختلف، عمل پذيري متقابل از قبيل فرآيند پيام الكترونيكي مانند فرستنده و گيرنده پيام ، شماره عطف، شناسه موافقتنامه ارتباطات يا معادل آنها. 

ده درس مهم در زمينه تجارت اينترنتي    

    درس اول    

    يكي از كارهايي كه بايد اولويت بالائي براي شما داشته باشد ، جمع آوري آدرس پست الكترونيكي بازديد كنندگان سايت شما است . از زمان شروع سايت به جمع آوري آدرسها بپردازيد . تهيه يك ليست از مشتريان بالقوه خدمات شما يك بايد است . هرچند ارائه يك خبرنامه الكترونيكي بسيار عالي است ولي خيلي ضروري نيست . شما مي توانيد به ليست خود تغييرات سايت محصولات جديد يا هر چيز ديگري كه دوست داريد ارسال كنيد .    

    توجه داشته باشيد كه تا زمانيكه كه ليست شما كوچك است مي توانيد آنرا توسط نرم افزار پست الكترونيكي موجود در رايانه خود پيش ببريد ولي وقتي ليست شما بزرگ شود مثلا از 100 آدرس بيشتر شود ديگر بايد به دنبال ابزارهاي مخصوص مديريت ليست باشيد و يا از سايت هاي مخصوص اين كار استفاده كنيد .    

    درس دوم    

    سايت شما ممكن است باعث پيروزي يا شكست شما شود . يك سايت با ظاهر حرفه اي نقش اساسي در موفقيت شما دارد . اگر در طراحي يك سايت حرفه اي چندان مهارت نداريد حتما يك نفر حرفه اي براي اين كار استخدام كنيد . توجه داشته باشيد كه سايت حرفه اي به معني يك سايت با امكانات گرافيكي بالا و بخشهاي متحرك و يا حتي بخشهاي Flashنيست .    

    سايت حرفه اي در نگاه اول ممكن است خيلي هم ساده به نظر آيد ولي ساختار مناسب ، حتي حركت در سايت ، دسترسي سريع به اطلاعات ، سرعت بالا آمدن مناسب (مخصوصا با خطوط نه چندان مناسب ما) ، وجود خدمات مناسب ، خدمات پشتيباني مناسب ، پشتيباني مناسب از زبان هاي مختلف و پارامترهاي متعدد ديگري در حرفه اي شدن سايت شما موثر هستند . وجود يك مشاور در اين زمينه در كنار شما خيلي به شما كمك مي كند .    

    درس سوم    

    اگر مي خواهيد پول زيادي بدست آوريد ، بايد يك بازار خاص را انتخاب كنيد كه نياز ويژه اي از مشتري را پاسخ دهد . مردم محصولات و خدماتي كه نياز شخصي آنها را پاسخ دهند خيلي دوست دارند . اگر شما نفر اول در برآوردن اين نياز باشيد برنده هستيد سعي نكنيد در سايت خود همه جور خدمات يا محصولات را ارائه كنيد . مثلا براي خريد كتاب يك سايت فرهنگي كه روي فروش كتاب متمركز است را انتخاب مي كنيد يا يك سايت كه از فروش گل و اسباب بازي گرفته تا فروش لوازم منزل و شكلات و كتاب ؟ حتي آمازون كه همه چيز مي فروشد هنوز به عنوان يك كتاب فروشي شناخته مي شود تا يك اسباب بازي فروشي .    

    درس چهارم    

    ايجاد ترافيك بالا براي سايت شما نياز به صرف وقت و هزينه دارد . كليد ايجاد ترافيك بالا براي سايت شما برقراري هرچه بيشتر ارتباط از ساير سايتها به سايت شما است . هرچند ليست شدن در موتورهاي جستجو اولين قدم شما بايد باشد ولي نبايد به آن اكتفا كنيد .     

    درس پنجم    

    فروش محصولات و خدمات خودتان خيلي از فروش براي بقيه سودآوردتر است . برخي از برترين اقلام قابل فروش در اينترنت عبارتند از :    

    نرم افزار    -    

    اطلاعات    -    

    سايتهاي اختصاصي    -    

    خدمات اينترنتي    -    

    درس ششم    

    معمولا مردم دوست ندارند كه در معرض فروش قرار گيرند و در مقابل آن مقاومت مي كنند . شما خيلي موفق تر خواهيد بود اگر در جهت ارائه كمك به مشتريان خود حركت كنيد . اين كار با نوشتن مقالات مفيد دوره هاي آموزشي و يا حتي با حضور فعال در اتاق هاي گفتگوي مناسب با خدمات شما حاصل مي شود . اعتماد حرف اول در تجارت اينترنتي مي زند . شما بايد در ميان مخاطبين خود اعتبار كسب كنيد . اگر مشتري احساس كند كه شما قبل از فكر كردن به فروش به او و بدست آوردن پول مي خواهيد مشكل او را شناسائي كيند و به او در رفع نيازش كمك كنيد خيلي راحت تر به شما اعتماد مي كند .    

    درس هفتم    

    خودكار كردن كارها وقت با ارزش شما را حفظ مي كند . هر چند در تجارت خيلي كارها را بايد شخصا انجام دهيد و درگير آنها شويد خيلي كارها را هم مي توان خودكار كرد ، مثل :    

    مديريت ليست آدرسها    -    

    پيگيري ها با مشتري    -    

    پيامهاي خوش آمدگوئي    -    

    پيغام هاي تشكر    -    

    پيگيري سفارشها    -    

    تاييد سفارشها    -    

    اين كار با استفاده از سيستم هاي پاسخ گوي خودكار ، كدها و برنامه هاي نرم افزاري قابل حصول است .    

    درس هشتم    

    سازمان مناسب كار يك دليل اصلي موفقيت تجارت شما است .    

    يك برنامه كاري زمان بندي شده براي هر روز خود تنظيم كنيد .    -    

    از يك برنامه دريافت پست الكترونيكي با قابليت طبقه بندي نامه ها ي دريافتي در زير شاخه هاي مختلف استفاده كنيد .    -    

    فايلها و شاخه هاي موجود در رايانه خود را براي دسترسي راحت تر و سريع تر تنظيم كنيد . – يك صفحه سوال و جوابهاي مكرر براي سايتها خود طراحي كنيد .    -    

    براي پيام هائي كه بصورت متناوب ارسال مي كنيد يك ساختار مشخص تعريف كنيد .    -    

    در رايانه خود يك صفحه شامل اطلاعات ورود به سايت هائي كه با آنها همكاري داريد و آدرس وب آنها براي دسترسي راحت تر تهيه كنيد .    -    

    درس نهم    

    بالاترين اولويت براي شما بايد خدمات پس از فروش مناسب و رضايت كامل مشتري باشد . هرچند داريم در مورد دنياي اينترنت صحبت مي كنيم ولي با مردمي كه در دنياي واقعي زندگي مي كنند سر و كار داريم .    

    درس دهم    

    براي بدست آوردن پول بايد پول خرج كنيد . شما بايد در موارد زير با دست باز سرمايه گذاري كنيد :‌    

    رايانه    -    

    دسترسي به اينترنت    -    

    نرم افزار    -    

    ثبت دامنه    -    

    ميزباني سايت    -    

    آموزش شامل كتاب ، سي دي و غيره    -    

    تبليغات    -    

   كالاهاي قابل عرضه در تجارت الكترونيكي

 كالاها در معاملات الكترونيكي به سه بخش “سخت افزاري HARD"“، “ "نرم افزاري SOFT "” و "خدمات SERVICES" تقسيم مي شوند. كالاهاي سخت افزاري ، به كالاهاي فيزيكي اطلاق مي شود كه احتياج به حمل و نقل دارند و تنها عمل سفارش دادن كالا‌ بصورت الكترونيكي انجام مي پذيرد.               iwww.amazon.com 

 كالاهاي نرم افزاري ، به كالاهايي گفته مي شود كه ماهيت الكترونيكي دارند و خريد آنها از طريق كپي برنامه نرم افزاري از روي سـرور فروشنده بروي كامپيوتر خريدار(Download )صورت مي پذيرد.  Iwww.adob.com 

خدمات ، شامل سـايت هاي مشـاوره پـزشكـي،‌ مسافـرتي،جستجوي كار يا سايت هاي Yellow Page و غيره مي شود.                            

 Wiwww.yp.yahoo.com 

 Wiwww.drkoop.com 

Wiwww.travelcity.com 

نحوه فروش محصولات نرم افزاري در اشكال زير خلاصه ميشود.

تجاري (Commercial)عموماً به نرم افزاري اطلاق مي شود كه براي استفاده از آن بايد وجه آنرا پرداخت نمود. در اكثر مواقع براي خريد آن از كارت اعتباري استفاده مي شود.

نيمه مجاني (Share Ware "Trial"):

در اين وضعيت كالا بصورت مجاني براي مدت معيني در اختيار كاربر قرار مي گيرد ولي خدمات پس از طي مدت مزبور قطع مي شود. اين حالت بيشتر جنبه تبليغي داشته تا خريدار را ترغيب به خريد كند. بديهي است پس از آن در صورتي كه خريدار بخواهد اقدام به خريد كند بر اساس روش اول و يا حواله وجه به حساب بانكي فروشنده اقدام خواهد نمود.                                                             

كاملاً مجاني (Free Ware):   

در حالت سوم نرم افزار كالا به صورت مجاني در اختيار مشتري قرار مي گيرد و او مي تواند از طريق اينترنت بدون پرداخت وجه اطلاعات مورد نياز خود را بروي كامپيوتر خود پياده كند.                               

مقايسه تجارت الكترونيكي و سنتي راچنين ميتوان توضيح داد : در روش سنتـي معامله بصـورت مستقيم از طريق تلفن، فـاكس،‌پست و يا رو در رو انجام مـي پذيرد در حالي كه در روش الكترونيكي مبادله از طريق شبكه اينترنت (وب سايت) انجام مي شود. همچنين در تجارت الكترونيك (از نوع نرم افزاري) هيچ حالت فيزيكي دخيل نيست.تجارت الكترونيك مزايايي دارد كه در تجارت سنتي چنين نيست . اين نوع تجارت از نظر زمان و مكان هميشه در دسترس است.   از نظر سرعت، به زمان بسيار كمتري نسبت به روش سنتي براي انجام امور پردازش نياز دارد. امكان دسترســي به بازار هاي دور و غيــر قابل دسترس در مقايسه با حالت سنتي مهيا مي شود. انجام مكاتبات، نياز به استفاده از كاغذ ندارد (Paperless) و بنابراين هزينه هاي اداري و تشكيلاتي بسيار پايين خواهد بود. البته تجارت الكترونيكي مشكلاتي هم دارد . يكي از اين مشكلات : حفظ مالكيت نا مشهود( IntellectualProperty) است. اين عنوان دربرگيرنده وجوه كليه مشكلات مربوط به پياده سازي قوانين در اينترنت است. مثل قانون حق چاپ و نشر (Copy Right) و حقوق 

علامت  تجاري (TradMark)                                                          عدم امنيت در حفظ اطلاعات نيز يكي ديگر از مشكلاتي است كه باايجاد امنيت در سايت تا جايي كه مشتري اطمينان حاصل نمايد كه اطلاعات محرمانه او نزد شركت مزبور باقي مي ماند و درز نمي كندمرتفع خواهد شد. عدم امكان اخذ ماليات در تجارت الكترونيكي يكي ديگر از مشكلات مبتلا به اين تجارت براي دولت هاست. اين مسئله در برگيرنده قوانين مربوط به اخذ ماليات از طريق اينترنت است كه هنوز در اكثر كشور ها ضمانت اجرايي پيدا نكرده است و در بعضي از كشور ها نيز استان به استان و يا ايالت به ايالت قانون ماليات با هم تفاوت دارد.  عدم امكان نظارت برامور گمركي نيز مشكل ديگري است كه مشروع و يا نامشروع بودن خريد و فروش كالاها در يك كشور در مقايسه با كشور ديگررا امكان پذير نمي كند. مشكلات سخت افزاري و نرم افزاري ادوات الكترونيكي مانند اتصال به شبكه به علت مشكلات فني سرور و يا به روز كردن سايت نيز باعث تاخير در انجام معاملات مي شود.                                                                                           

شيوه هاي كسب و كار الكترونيك 

 به طور كلي سه شيوه معاملات كسب و كار الكترونيكي وجود دارد: OFF LINE = در اين شيوه بنگاهها براي انجام فعاليتهاي تجاري از سيستم پست الكترونيكي استفاده مي كنند.

ON LINE = در اين شيوه،& بنگاهها از طريق «<تعيين كننده متحدالشكل منبع»(UNIFORM RESOURCE LOCATOR = URL) اقدام به معاملات تجاري مي كنند. URL ها آدرسهايي هستند كه ساختار آنها براي همه كامپيوترها يكسان است و به وسيله آن مي توان به منبع مورد نظر دست يافت (اسنل، 1379، ص 77). دروازه شبكه (PORTAL) يك صفحه شبكه است كه در آن لينك هايي براي رفتن به سايت هاي محتوي اخبار مربوط به موضوعهاي مختلف وجود دارد. اين صفحات داراي تعداد زيادي آدرس با موضوعهاي مختلف هستند. (اسنل، 1379، ص 97). خدمات دروازه شبكه اغلب شامل موتورهاي جستجوگر، پست الكترونيكـــــي، چت، نقشه ها، فروش و گزينه هاي ديگري براي مشتريان است. درواقع دروازه هاي شبكه هدفي براي تبليغات و بازاريابي هستند. 

مزايا كسب وكار الكترونيكي                                                                 

نزديك شدن ارتباطات؛دستيابي به بازارهاي جديد؛افزايش ميزان فروش و سود؛                    حذف هزينه هايي مانند تهيه كاغذ، چاپ، بروشور و كاتالوگ؛  كاهش هزينه هاي معاملاتي و تداركاتي؛ بهبود مديــريت بر روابط مصرف كننده، عرضه كننده و كاركنان؛كاهش آلودگي محيط زيست، ترافيك و ازدحام                                                          نمونه هايي از فعاليتهاي تجاري الكترونيكي                                          

شركت AMAZON.COM كار خود را با يك كتابفروشي بطور مستقيم "ON LINE"شروع كرد. درحقيقت اين شركت به جاي اينكه انبارهاي خود را از كتاب پر كند درموردكتابها اطلاعات جمع آوري كرد. حالا اين شركت به جايي رسيده كه يكي از شعارهايش اين است : از موش واره شما تا منزل شما "FROM YOUR MOUSE TO YOUR HOUSE". اين شركت درحال حاضر حداقل 13 ميليون مشتري دارد كه سفارشات آنها رادر ظرف يك تا هفت روز جواب مي دهد.

يك كتابفروشي الكترونيكي مي تواند علاقه مشتريان خود را شناسايي كند و با مشتريان خودبه صورتي ارتباط برقرار كند كه در صورتي كه كتاب جديد در زمينه موردعلاقه مشتري به چاپ رسيد با فرستادن يك نامه الكترونيكي مشتري رابراي خريد كتاب دعوت كند. در اين صورت هزينه هاي اضافي براي تبليغ صرف نمي شود.چون براي همه تبليغات نمي شود و مشتريان نيزمجبور نيستند تا در معرض همه تبليغات قراربگيرند.با اين روش فقط مشتريهاي خاص به اين تبليغات دسترسي پيدا مي كنند كه هم به نفع مصرف كننده است و هم به نفع فروشنده . چون فروشنده براي افرادي تبليغاتش را مي فرستد كه به احتمال زيادي به آن كالا نياز دارند ومصرف كننده هم لازم نيست ساعتها وقت صرف كند تا مطالب موردعلاقه اش را جستجو كند.از فعاليتهاي ديگري كه كتابفروشيهاي الكترونيكي دارند اين است كه نظرات مشتريان خود را در مورد كتابهاي مختلف جمع آوري مي كنند و به ديگر مشتريان ارائه مي دهند. در اين صورت فرد قبل از خريدكتاب تاحدودي درموردمطالب كتاب و محتويات آن اطلاع دارد ومي تواند انتخاب بهتري داشته باشد.شركت ايي بي "EBAY" ابتدا براي دادوستداجناس كهنه به وجود آمد ولي باتوجه به خصوصيات تجاري جديد استراتژي آن براساس بيمه خريدار و فروشنده در مقابل كلاهبرداري است شركت "دل " نيز يكي از بزرگترين شركتهاي توليدي كامپيوتر، با مشتريان خود به صورت مستقيم ارتباط برقرار مي كند و كالاهاي خود رابه صورت خرده فروشي مي فروشد. با اين استراتژي ، "دل " درحال حاضر روزي 14 ميليون مراجعه كننده دارد.

تجارت الکترونیک در ایران

ايران مانند دیگر کشورها، دارای شرکتهای بسیاری است که برای توسعه بازار خود به اینترنت وابسته‌اند. هدف بیشتر این شرکتها از پایگاههایی که در اینترنت ایجاد می‌کنند، همانا توسعه صادرات است.متاسفانه فروش در شبکه اینترنت مخارج زیادی دارد و برای بسیاری مقرون به صرفه نمی‌باشد. شرکتهای بزرگ دنیا باسرمایه‌های کلان و پرسنل کافی، پایگاههای تخصصی را برای مواردی چون صادرات و فروش تجاری ایجاد کرده‌اند. شرکتهای متعددی نیز در ایران دست به ایجاد چنین امکاناتی زده‌اند، اما از آنجایی که هنوز هیچ متولی و مرکزیتی برای این پدیده وجود ندارد،این سازمانها به صورت جزیره‌ای و خود محور اقداماتی را انجام می‌دهند که هنوز پروسه کامل تجارت را در بر نگرفته و به صورت مقطعی انجام می‌شود. هیچ آمار دقیقی هم از کاربران اینترنت و استفاده کنندگان از کامپیوتر شخصی در دست نیست و هنوز به صورت یک طرح ملی به آن نگاه نشده‌است. بنابراین، در مرحله کودکی و نوپایی است و نیاز به مراقبت و حمایت زیادی از طرف دولت دارد. دولت باید با ارایه یک طرح ملی، فرهنگ خرید جامعه امروزی ایران را تغییر دهد. باید توجه داشت که سرمایه گذاری مالی و زمانی بر روی زمینه‌ای که در آینده حرف اول را خواهد زد، مطمئنا باعث پویایی اقتصاد کشور خواهد شد. خوشبختانه، کشور ما از پشتوانه خوبی از نظر نیروی جوان برخوردار است و در نتیجه، وظیفه ارگانهای دولتی و غیردولتی، وارد کردن این تکنولوژی به کشور و تشکیل دادن گروه‌های کاری، برای کار سازمان یافته بر روی این تکنولوژی جدید است.

از سال 1381 پروژه موفقی بصورت آزمایشی با نام "پرداخت" (www.pardakht.com) در ایران شروع گردید که با وجود همه مشکلات فوق الذکر راه حل مناسبی در تجارت الکترونیک ایران پدید آورده است. دراين سيستم ابتدا خريدار وارد سايت اينترنتي فروشنده مي شود و محصول يا محصولاتي را انتخاب و در سبد خريد خود قرار مي دهد و پس از وارد نمودن اطلاعات ارسال كالا در سايت پرداخت ، خريد خود را نهايي مي كند. اين اطلاعات جهت بررسي و تصميم گيري در سايت اينترنتي به اطلاع فروشنده مي رسد. فروشنده در صورت تمايل به ارسال ، سفارش رسيده را آماده كرده و پس از اعلام در سيستم اينترنتي ، پست آن را از فروشنده دريافت مي كند و به دست خريدار مي رساند و هزينه كالا به همراه هزينه ارسال را از خريدار دريافت مي نمايد. واحد مالي پرداخت در دوره هاي زماني مشخص با فروشندگان تسويه حساب مي كند . كليه مراحل عملياتي سيستم از طريق اينترنت به اطلاع خريدار، فروشنده ، شعبه پستي و مديريت سيستم مي رسد. لازم به ذكر است اين سيستم به گونه اي طرح ريزي شده كه امكان اتصال به سيستم هاي الكترونيكي بانكها و موسسات مالي و اعتباري را داشته باشد و در كنار سيستم پرداخت هنگام تحويل قابليت هاي پرداخت الكترونيكي نيز در آن پيشبيني شده است.پرداخت زير ساخت مناسب تجارت الكترونيك وتجارت در ايران است زير بستر تعامل فروشگاه اينترنتي و فروشگاه الكترونيكي با خريداران در راستاي فروش اينترنتي وخريد اينترنتي به همراه امكانات مناسب پرداخت اينترنتي با كمك اينترنت ميباشد اين سيستم خريد الكترونيكي و فروش الكترونيكي را تسهيل كرده است وحتي بدون نياز به كارت اعتباري روش هاي نوين پرداخت الكترونيكي را نيز تدوين ميكند سرويس دهي تجارت الكترونيك در همه زمينه ها از سياست هاي كلي سيستم پرداخت ميباشد كه با هدف فرهنگ سازي خريد اينترنتي و فروش اينترنتي در ايران صورت ميپذيرد. مشابه این سیستم در سایر کشور ها نیز ایجاد شده که از آن میان می توان به چین و کره جنوبی اشاره کرد که هر کدام متناسب با شرایط اجتماعی و اقتصادی خود فعالیت می نمایند.‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌امروزه مهمترين اصل در سازماندهي شبكه هاي كامپيوتري اجراي روال ها از راه دور است:   )RemotProcedurecalling (RPCدر‌دهه هفتاد اجراي روال‌ها از راه دور  مطرح شد ، بدين صورت كه در ارتباط بين كامپيوتر ها , يك كامپيوتر بتواند روالي را در كامپيوتر ديگر به اجرا در آورد. هر آنچه در شبكه منتقل ميشود يا درخواست اجراست و يا پاسخ درخواست اجرا. هر درخواست محتوي اطلاعاتي جهت پارامتر هاي اجراي برنامه و هر پاسخ محتوي اطلاعات نتيجه ميباشد. اين روال براي كامپيوتري كه درخواست اجراي آنرا دارد داخلي محسوب ميشود.

 دو كامپيوتري كه از الگوي اجراي روال ها از راه دور پيروي ميكنند‌در‌مورد روال هاي قابل اجرا و نوع پارامتر ها و نتايج قبلا هماهنگ شده اند. موافقتامه آنها جهت اين هماهنگي پروتكل ناميده ميشود.هر كامپيوتر استفاده كننده نيازش را با اجراي متوالي تعدادي روال از راه دور در كامپيوتر سرور برآورده ميكند. هر تماس شامل درخواست استفاده كننده و پاسخ سرور است. مثلا براي درخواست حذف تمام فايل هاي موجود در فايل سرور كه دو ماه از تاريخ ثبت شان ميگذرد ممكن است كامپيوتر استفاده كننده در يك تماس ليست تمام فايلها را تقاضا نمايد و در تماس هايي ديگر اسامي فايلهاي حذفي را اعلام نمايد. در اين حالت كامپيوتر استفاده كننده خود در مورد عمر فايلها تصميم ميگيرد و براي حذف n فايل به تبادل 2(n+1) پيام نياز  است. مشخصه برجسته روش اجراي روال ها از راه دور اين است كه هر تراكنش بين استفاده كننده و سرور داراي دو بخش است : درخواست اجراي روال از سرور و پاسخي كه سرور توليد كرده است. بنابراين يك تراكنش فعال نياز به يك ارتباط شبكه اي فعال دارد

مزاياي تجارت الكترونيكي در ايران

بابررسي دقيق نوآوريهاي بشر در سالها و قرنهاي گذشته، مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه مزاياي تجارت الكترونيكي و تاثيراتي كه آن در اقتصاد جهان گذاشته است، كم نظير است.

قابليتهاي جهاني اين مدل‌ها فرصت‌هايي را براي ميليونها انسان ايجاد كرده است. ويژگيهاي تعاملي و طيف گسترده قابليتهاي استفاده از آن يك سو و گسترش سريع زير ساختارهاي مورد نياز آن بخصوص وب، مزاياي بالقوه بسياري را براي شركت‌ها، اشخاص، جامعه ايجاد كرده است. (Clonton Gore 1997) اعم مزايايي را كه مي‌توان با استفاده از به كارگيري تجارت الكترونيكي برشمرد را مي‌توان در قالبهايي در سطح جامعه شركت‌ها و سازمانها و در نهايت مصرف كنندگان ايراني مورد بررسي قرارداد كه در ذيل به اين سطوح اشاره خواهيم كرد:

الف: مزاياي تجارت الكترونيكي از سطح جامعه و اقتصاد ايران به عنوان يكي از ذي النعفان اصلي بحث و بكارگيري تجارت الكترونيكي مي‌توان باشد. به اين ترتيب افراد زيادي مي توانند از راه دور به انجام كارها و وظايفشان بپرهيزند. اين مساله علاوه بر ايجاد آرامش فكري باعث استحكام بيشتر خانواده‌ها نيز مي‌گردد.

دوم، عدم نياز به حضور فيزيكي مصرف كنندگان براي انجام خريد يا دريافت خدمات باعث كاهش حجم ترافيك، آلودگي هوا و …. مي‌گردد.

سوم، مي‌توان به مردم ساكن در مكانها و كشورهاي كمتر توسعه يافته مثل ايران، به خدمات و محصولاتي دسترسي پيدا مي‌كنتد كه در حالت عادي محروم بودند. به عنوان نمونه امكان دسترسي به آموزش و مدارك دانشگاهي معتبر نيز ايجاد مي‌گردد.و در نهايت مي‌توان به خدمات عمري با كيفيت بالاتر و سرعت بيشتري در اختيار همه اقشار جامعه قرار مي‌گيرد، اشاره كرد.

ب)مزاياي تجارت الكترونيكي در سطح سازمانها و شركتها 

بدون شك بزرگترين ذي‌النفعان تجارت الكترونيكي شركت و سازمانها مي‌باشد. با بررسي تجارت الكترونيكي در جهان و آمار منتشر شده در اين زمينه رشد بسيار زياد B2B، حكايت ازمزايا و منافعي است كه در اين سطح وجود دارد. با اين تفاصيل نزديك به مزاياي اين سطح مي‌پردازيم.

-  CE قابليت گسترش بازارهاي هدف شركتها را به بازارهاي ملي و بين المللي دارد و اين فرايند را با حداقل هزينه به انجام مي‌رساند. همين مساله در مورد دستيابي به منابع نيز صادق است. به عنوان نمونه شركت بوييتگ صرفه جويي 20 درصدي در هزينه توليد يكسري از قطعات مورد نياز را گزارش كرده است. اين صرفه جويي در اثر استفاده از اينترنت براي انجام مناقصات قطعات ايجاد شده است (Turban) 

- تجارت الكترونيكي هزينه توليد، فراوري،‌ توزيع، نگهداري و بازيافت اطلاعات را نسبت به سيستم‌هاي كاغذي كاهش مي‌دهد.

-  ناكارايي‌هاي زنجيره توليد از قبيل حجم بالاي انبارها و تاخيرهاي تحويل مي‌تواند  با استفاده از مدلهاي EC به حداقل برسد.به عنوان مثال طبق بررسيهاي انجام شده در صورتي كه توليد اتومبيل در آمريكا به طور كامل براساس سفارشها صورت بگيرد دهها ميليارد دلار در هزينه صرف شده جهت انبار در چرخه رقابتي فراهم مي‌كند [Turban2002].

-  تجارت الكترونيكي براي بسياري از مدلهاي جديد كه درپي كسب مزاياي استراتژيك يا سودهاي بالاتر هستند؛ مناسب است. به عنوان مثال مدل انجام خريدهاي گروهي در تركيب با مدل مناقصه يك مدل جديد است كه مي‌توان آنرا با استفاده از EC پياده سازي كرد.

- ابزارهاي تجارت الكترونيكي براي پياده سازي بسياري از مدلها كه به علت خاص و ويژه بودن. امكان پياده سازي آنها در دنياي فيزيكي وجود ندارد؛ بسيار مناسب هستند. به عنوان مثال فروشگاه اسباب بازي سگ دردنياي فيزيكي به علت كمبود مشتري نمي‌تواند چندان موفق باشد در حالي كه مي‌تواند در اينترنت و با استفاده از مدلهاي تجارت الكترونيكي موفق باشد. تجارت الكترونيكي زمان بين شروع سرمايه گذاري تا توليد محصول و ارائه خدمات را كاهش مي‌دهد.

- تجارت الكترونيكي مهندسي معكوس فرآيندهاي تجاري را پشتباني مي‌كند. در ضمن با تغيير فرآيندها، كارآيي فروشندگان، گارگران و مديريت شركتها ارتقاء پيدا مي‌كند.

- مدلهاي تجارت الكترونيكي كارايي امور اجرايي شركتها را افزايش مي دهد و مي‌تواند هزينه امور اداري تا 80% ، قيمت هاي خريد رابين 5% تا 15% و زمان اجراي چرخه توليد را تا 50% كاهش دهد [Turban2002]. 

- تجارت الكترونيكي اين امكان را بر شركتها مي‌دهد كه ارتباط نزديكتري با مشتريهاي خود داشته باشند. با اين ترتيب امكان ايجاد و مديريت يك ارتباط بهتر با مشتري دراختيار شركت قرار مي‌گيرد. در نتيجه وفاداري مشتري به شركت افزايش مي‌يابد.

ج) مزاياي EC در سطح مصرف كنندگان داده مي‌شود كه مستقل از اينكه در كجا زندگي مي‌كنند بتوانند از هر مكاني و در هر زماني خريد كنند يا عمليات مالي را انجام دهند.

-  تجارت الكترونيكي قدرت انتخاب مصرف كنندگان را افزايش مي‌دهد.

- مصرف كنندگان امكاندريافت خدمات، سرويسها و محصولات ارزانتري را دارند، دليل اين مساله دسترسي گسترده به محصولات و امكان مقايسه سريع بين آنها است.

مدلهاي تجارت الكترونيكي با ايجاد يك بستر مناسب و ابزارهاي مربوطه اين امكان رابراي مصرف كنندگان فراهم مي‌نمايد.

در مورد محصولات ديجيتالي، تحويل محصولات بسيار سريع مي‌شود و درمورد ساير محصولات نيز با افزايش كارايي سيستم تحويل شركتها سرعت تحويل محصول افزايش مي‌يابد.

سرعت دسترسي به اطلاعات مربوط به محصولات مورد نياز بسيار كوتاه مي‌شود.

-امكان شركت در حراجه‌هاي مجاز داده مي‌شود و افراد مي‌توانند اجناس مورد نظر خود را به سرعت بفروشند و يا محصولات مورد نياز خود را خريداري نمايند.

-اين امكان ايجاد مي‌گردد مربوط به محصولات مورد نياز بسيار كوتاه مي‌تا مصرف كنندگان به صورت موثري با ساير مصرف كنندگان در جامعه الكترونيكي به تعامل وتبادل نظر و تجربه بپردازند.

-تجارت الكترونيكي باعت افزايش رقابت بين عرضه كنندگان مي‌گردد و اولين نتيجه اين رقابت كاهش قيمت محصولات و خدمات براي مصرف كنندگان است.

منافع تجاري،تجارت الكترونيكي بر ايران

1-ارتقاي سطح توليد 

از طريق تماس مستقيم،ارائه اطلاعات فني و تعامل با مشتريان، تجارت الكترونيكي مي‌تواند، ارتقاي سطح توليدات را شدت بخشد.

2-مجاري فروش جديد

يه واسطه دستيابي مستقيم به مشتريان وطبيعت مستقيم آن (بي واسطه) در ارتباطات، تجارت الكترونيكي يك كانال فروش جديد را براي توليدات موجود ارائه مي‌دهد.

3-پس انداز مستقيم 

به واسطه استفاده از يك زير ساختار مشترك ملي مانند اينترنت را انتقال الكترونيكي اطلاعات و استفاده مجدد از اطلاعات،سيتم‌هاي تجارت الكترونيكي مي‌توانند هزينه تحويل اطلاعات به مشتريان را كاهش دهند.

4-كاهش زمان ورود به بازار

سيستم‌هاي تجارت الكترونيكي از طريق طبيعت فوري اش، اجازه كاهش چرخه زماني در ازتباط با توليد كالا يا تحويل اطلاعات و يا خدمات را مي‌دهد.

5-ارايه خدمات به مشتريان

از طريق ايجاد سيتم‌هاي هوشمند و گسترش زمينه‌اي به جهت دستيابي به سيتم‌هاي حمايت كننده هوشمند،تجارت الكترونيكي مي‌توانند ارائه خدمات به مشتريان را افزايش دهد.

6-مارك تجاري يا تصوير شركت

ستيم‌هاي تجارت الكترونيكي مي‌خواهند به عنوان يكي از عناصر اثر بخش مارك تجاري يا تصوير تجاري شركت مطرح شوند، بخصوص هنگامي كه هدف بخش طرفداران فناوري،مشتريان هستند.

7-يادگيري سازماني وفناوري

پيشرفت سريع تجارت الكترونيكي مي‌خواهند شركتها را براي سازگاري سريع با محيط يشان  توانا سازد و فرصتهاي جديدي را با توجه به توليدات، خدمات و فرايند‌ها به آنها ارائه دهد.

8-ارتباط با مشتريان 

سيتم‌هاي تجارت الكترونيكي اجازه اسجاد ارتباط مستقيم را بين عرضه كنندگان و مشتريان نشان مي‌دهد و اطلاعات مورد نياز مشتريان رافراهم مي‌كند.

9-قابليت ايجاد و توليدات جديد 

طبيعت اطلاعات مدار تجارت الكترونيكي اجازه ايجاد توليدات جديد و يا سفارشي كردن توليدات موجود را مي دهد.

10-مدل‌هاي تجاري جديد

تغيير ساختار‌هاي صنعتي و سيتم‌هاي تجارت الكترونيكي، اجازه اسجاد مدل‌هاي تجاري جديد، براساس دسترسي وسيع به اطلاعات وتوزيع مستقيم كالا و خدمات به مشتريان نهايي را مي‌دهد.

موانع و محدويتهاي به كارگري تجارت الكترونيكي بر ايران

به كارگيري تكنولوژي اطلاعات)  It) هزينه وزمان زيادي را مي‌طلبد. به همين دليل كشورهاي در حال توسعه‌اي مثل ايران و در اين ميان با محدويتهايي روبرو هستند. دسته‌اي از اين محدويتهاي و زير ساختي است كه به منابع اساسي كشور باز مي گردد و دسته‌اي ديگر محدويت‌هاي غير فني و به توعي فرهنگي است در ذيل به آن مي‌پردازيم;

1-محدويتهاي فني

-امنيت ستيم‌ها، قابيلت اعتماد، استانداردها و پروتكل‌هاي ارتباطي هنوز در حال تكامل هستند

-در بسياري مناطق پهناي باند مخابرات مناسب نيسنتد.

ابزارهاي نرم افزاري مورد استفاده در پياده سازي مدلهاي تجاري الكترونيكي در حال توسعه بوده و به سرعت تغيير مي كنند.

-ايجاد ارتباط بين نرم افزارهاي تجارت الكترونيكي و اينترنتي با بعضي از نرم افزارها، و بانگهاي اطلاعاتي موجود دشوار است.

-كاربران مدلهاي تجارت الكترونيكي ناچارند به بهيه يكسري بسترها از جمله وب سرورها وسرورهاي شبكه بپردازند.

-سازگاري بين نرم افزارهاي EC با سخت افزارها وسيتم عامل‌ها كامل نيست.

2-محدويت‌هاي غير فني

-هزينه توسعه مدلهاي تجارت الكترونيكي بالاست و پياده سازي آن براي افراد و شركتهاي كوچك دشوار است. همچين اشتباهات در پياده سازي به علت نو بودن مدلهاي تجارت الكترونيكي هستند. چنين مسايلي باعث ايجاد تاخير در استفاده از مدلهاي تجارت الكترونيكي مي‌‌گردند.

از طرف ديگر بسياري از مزاياي تغيير مدلهاي سنتي تجاري افراد و شركتها به مدلهاي تجارت الكترونيكي غير مستقيم و نامحسوس است.

به عنوان نمونه بهبود ارتباط با مشتري و كاهش فعاليتهاي اداري از جمله چنين مزايايي هستند. به همين علت بر آورد كمي مزايا به سختي صورت مي‌گيرد: لذا تصميم گيري براي بسياري از مديران دشوار مي‌گردد.

-يكي از مشكلاتي كه در راه گسترش تجارت الكترونيكي وجود دارد خصوصا براي مدلهايي مانند دسته B2C شيوع اين باور عمومي است كه رعايت حريم خصوصي ومسايل امنيتي، دجار نقاط ضعف‌هاي عمده‌اي هستند.

در حالي كه واقعيت اين است كه ضعف‌ها و مشكلات موجود در راه رعايت حريم خصوصي و مسايل امنيتي بسيار كمتر از اين باور است. تغيير اين باور يكي از عمده‌ترين مسائلي است كه مدلهاي تجارت الكترونيكي به آن نياز دارد.

-پذيرش و اعتماد به مولفه‌هاي تجارت الكترونيكي كه غير قابل لمس هستند براي بسياري از مردم دشوار است. آنها به خريد از يك فروشنده مجازي بدون ديدن تصوير او، بدون دريافت اسناد كاغذي و يا حتي به پولهاي الكترونيكي، به آساني اعتماد نمي‌كنند.

اين مساله در كشور ما كه مردم آشنايي زيادي با كارتهاي اعتباري ندارند، به مراقبت شديدتر است.چه بسا بي ثباتي‌هاي اقتصادي در تشديد اين بي اعتمادي كمك زيادي مي‌نمايند.

در بسياري از موارد مشتريان علاقه دارندكه محصول مورد نظر را لمس كنند تا به يك سري از ويژگيهاي آن پي ببرند.

مسايل قانوني در مورد تجارت الكترونيكي با نارسايي‌هايي روبروهستند.فقدان و تقصانهاي قانوني نياز به تصويب و تصحيح تعداد زيادي از قوانين را ايجاد نموده است.

-مدلهاي تجارت الكترونيكي و بسترهاي آن با سرعت بسيار زياد در حال تغيير هستند لذا تعداد زيادي از شركتها و افراد منتظر ثبات بيشتري هستند تا وارد اين حيله شوند.

-سرويس‌هاي جنبي تجارت الكترونيكي در جامعه محدود و ضعيف هستند.

به عنوان نمونه اجراي قانوني كپي رايت و مسائل مالياتي تجارت الكترونيكي دچار مشكلاتي هستند اين مشكل در كشورهايي نظير كشور ما كه در حال ملي روند صنعتي شدن هستند،بيشتر بروز مي كند.

-به علت توين بودن و نا آشنايي توليد كنندگان و مصرف كنندگان با مدلهاي تجارت الكترونيكي در بسياري از فيله‌ها حجم مبادلات بالقوه بداي اجرا و استفاده از مدلهاي تجارت الكترونيكي كمتر از حجم مناسب و لازم براي شروع به كار است.

اين نگراني در ذهن تعدادي از انديشمندان وجود دارد كه تجارت الكترونيكي با كاهش ارتباط   بين افراد به ارتباطات انساني و بشري لطمه وارد مي كند.

-دسترسي به اينترنت هنوز براي بسياري از مردم خصوصا در كشوري مانند ايران مشكل وگران است. اگر چه در ايران نيز دسترسي به اينترنت با يك روند شتابنده در حال ارزان و آسان شدن است، با اين وجود تا يك دسترسي عمومي و كامل فاصله زيادي وجود دارد.

ارزش تجاري تجارت الكترونيكي در اقتصاد

(ارائه مدلي براساس محدوديتهاي موجود درايران)

باورودبه هزارسوم چالشهاي جديدي براي كشورها بوجود آورد. جهاني شدن (Globalization) و (Information And Communication Technology)، دوچالش اساسي اين هزاره به شمار مي‌رود.

تكنولوژي اطلاعات در ارتباطات، چنان زندگي بشر را متحول كرده است كه تمام نگاههاي دنيا را به خود جلب كرده است. و تمامي فعاليتهاي بشري را تغيير داده است.

تجارت به عنوان فعاليتي براي تبادل كالاها و خدمات در يك مقياس وسيع،‌ نيز از اين تحول دور نمانده است. در طي اين چند دهه، تجارت پيشرفت بسياري كرده است، به طوري كه حجم وسيعي از مبادلات ديكر چهره به چهره نيست و معاملات بيشتر از طريق تلفن، پست و با استفاده از كارتهاي اعتباري انجام مي شود.

همه اين عوامل باعث ظهور نوعي از تجارت به نام تجارت الكترونيكي (E-Commerce) شده است. كه ويژگيهاي بسيار مفيدي براي بشر داشته است.

با بررسي دقيق نوآوريهاي بشر در سالها و قرنهاي گذشته، مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه مزاياي تجارت الكترونيكي و تاثيراتي كه آن در اقتصاد جهان گذاشته است، كم نظير است. 

در اين ميان كشورهاي در حال توسعه نيز در صدد تجهيز خود به اين نوع تكنولوژي هستند. كشورهاي درحال توسعه‌اي مثل ايران كه با موانع زير ساختي عمده‌اي روبرو هستند، نيز در صدد تجهيز تجارت خود به تجارت الكترونيكي هستند.

در اين مقاله سعي برآن داريم تا با ارائه مدلي متناسب با موافع زير ساختي و فرهنگي كشور و با بر شمردن منافع تجاري يا ارزش تجاري تجارت الكترونيكي در ايران، بپردازيم.

منافعي كه درفعاليت باعث ارتقاي سطح توليدات ايجاد مجاري فروش جديد، كاهش هزينه و زمان ورود به بازار ، پس انداز سيستم و ايجاد ارتباط بهتر با مشتري خواهدشد. و به وضع تاثير آن بر اقتصاد كشور نمايان مي‌گردد.

سياست تجارت الكترونيكي كشور ايران

هيات وزيران در جلسه مورخ  81/2/29  بنا به پيشنهاد شماره  700/30891  مورخ  1380/8/15  دبيرخانه شوراي عالي اطلاع رساني و به استناد اصل يكصد و سي و هشتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران ، سياست تجارت الكترونيكي جمهوري اسلامي ايران را به شرح زير تصويب نمود :

1- هدف

نظر به گسترش سريع تجارت الكترونيكي در جهان ، گريز ناپذير بودن استفاده از آن ، نقش تجارت الكترونيكي در حفظ ، تقويت و توسعه موقعيت رقابتي كشور در جهان و صرفه جويي هاي ناشي از اجراي تجارت الكترونيكي در كشور ، دولت جمهوري اسلامي ايران عزم خود مبني بر استفاده و گسترش تجارت الكترونيكي در كشور را بر طبق اصول و سياستهاي زير اعلام مي نمايد .

2- اصول

1- فراهم نمودن زير ساخت هاي اصلي و زمينه هاي حقوقي و اجرايي مورد نياز براي استفاده از تجارت الكترونيكي .

2- توسعه آموزش و ترويج فرهنگ استفاده از تجارت الكترونيكي .

3- حمايت از توسعه فعاليت هاي بخش غير دولتي و جلوگيري از انحصار و ايجاد زمينه هاي رقابت .

4- رفع هر گونه محدوديت تبعيض آميز در تجارت الكترونيكي .

5- گسترش استفاده از شبكه اينترنت براي انجام تجارت الكترونيكي در كشور و اتخاذ تدابير لازم براي بهداشت محتوايي شبكه  ياد شده . 

3- سياست هاي اجرايي

1- شركت مخابرات موظف است ضمن تسهيل و بهره گيري از مشاركت بخش غير دولتي حداكثر تا پايان سال 1381 نسبت به تامين و راه اندازي سخت افزار و نرم افزارهاي مورد  نياز و برقراري خطوط ارتباطي پرسرعت ، مطمئن و ايمن به شبكه اينترنت در محدوده فعاليت خود بر اساس جدول ذيل اقدام و هزينه استفاده از خطوط مزبور را كاهش دهد.

شرح    سال  1380    سال  1381

ظرفيت پهناي باند ديتاي كل كشور    1000  Mbit     Gbit  5

ظرفيت پذيرش كاربران اينترنتي    1500000    5000000

تقسيمات خطوط شبكه    64k، 2M،8M،34M    64k، 2M،8M،34M،155M

2- وزارت امور اقتصادي و دارايي موظف است با همكاري بانك مركزي ايران طرح جامع استفاده از سيستم انتقال الكترونيكي وجوه و همچنين استفاده از خدمات كارت هاي اعتباري و برنامه زمان بندي اجراي آنها را تا پايان مهرماه 1381 تهيه و براي تصويب به كميسيون تخصصي اطلاع رساني اقتصادي شوراي عالي اطلاع رساني ارائه نمايد .

3- وزارت بازرگاني موظف است حداكثر ظرف يك سال پس از ابلاغ اين تصويب نامه ،  بخش هاي اساسي طرح ملي تجارت الكترونيكي كشور را اجرايي نموده و طرح هاي زير را محقق سازد :

الف - امكان سنجي طرح جامع تجارت الكترونيكي كشور را به انجام برساند و برنامه دراز مدت توسعه ملي تجارت الكترونيكي را براي اجرا در محدوده زماني برنامه سوم توسعه تدوين نمايد .

ب - پروژه پيشگام تجارت الكترونيكي را به عنوان بازار نمونه داد و ستد الكترونيكي ، به منظور تامين بستر ايمن لازم براي مبادلات الكترونيكي داخلي و خارجي و ارائه خدمات جنبي مورد نياز راه اندازي نمايد و از اجراي پروژه هاي مشابه توسط بخش خصوصي حمايت كند .

ج - مرجع صدور گواهي ديجيتال نمونه را به منظور كاربرد در حوزه تجارت الكترونيكي با لحاظ سازمان اجرايي ، سخت افزار و نرم افزار لازم با استفاده از خدمات فناوري مقبول جهاني ايجاد نمايد . پس از راه اندازي نظام ملي مرجع صد.ر گواهي ديجيتال در كشور اين مرجع در چهارچوب آن نظام قرار خواهد گرفت .

د - نظام ملي صدور گواهي ديجيتال توسط دبيرخانه شوراي عالي اطلاع رساني تدوين و به تصويب هيات دولت خواهد رسيد .

ه - با توجه به ضرورت تقويت توان علمي داخل كشور در فناوري مربوط به گواهي ديجيتال همزمان با اجراي بند (ج) از ايجاد فناوري ملي با استفاده از نيروهاي متخصص داخلي حكايت و از نتايج آن استفاده نمايد .

4- وزارت علوم ، تحقيقات و فن آوري موظف است با هماهنگي و حمايت وزارتخانه هاي بازرگاني و پست ، تلگراف و تلفن و دبيرخانه شوراي عالي اطلاع رساني نسبت به ايجاد رشته ها و گرايش هاي مرتبط و نيز ارايه واحدهاي درسي در زمينه هاي فني و اقتصادي تجارت الكترونيكي اقدام نمايد .  

5- سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران موظف است نسبت به تهيه و پخش برنامه هاي آموزش و ترويج در زمينه تجارت الكترونيكي با همكاري وزارت بازرگاني اقدام نمايد .

6- وزارت بازرگاني موظف است به طور مستمر نسبت به برگزاري دوره هاي آموزشي كوتاه مدت تخصصي و عمومي و برگزاري همايش هاي بين المللي و داخلي در زمينه تجارت الكترونيكي اقدام نمايد .

7- وزارتخانه ها ، سازما نها و موسسات و شركتهاي دولتي موظفند نسبت به راه اندازي تجارت الكترونيكي در مبادلات خود اقدام و تا پايان برنامه سوم توسعه حداقل نيمي از مبادلات خود را به اين روش انجام دهند .

8- هزينه هاي راه اندازي تجارت الكترونيكي به عنوان هزينه قابل قبول مالياتي موضوع  ماده (148) قانون ماليات هاي مستقيم مصوب 1366 و اصلاحيه هاي بعدي آن تلقي مي گردد .

9- وزارتخانه هاي امور اقتصادي و دارايي و بازرگاني موظفند تزتيبي اتخاذ نمايند كه ماليات ها و حقوق گمركي اخذ شده از كالاها و خدمات مبادله شده در اين روش افزون تر از ساير روش ها نباشد .

10- سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور موظف ادست ضمن هماهنگي با دستگاههاي اجرايي ذيربط اعتبارات مورد نياز براي راه اندازي پروژه هاي تجارت الكترونيكي و شبكه جامع اطلاع رساني كشور ، موضوع ماده (116) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران مصوب 1379 و گسترش بعدي آن را سالانه در لايحه بودجه كل كشور منظور نمايد .

11- دولت موظف است براي افزايش نقش فعال بخش غير دولتي در توسعه تجارت الكترونيكي ، قسمتي از تسهيلات اعطايي موضوع قوانين بودجه ساليانه را به متقاضيان شاغل در اين رشته اختصاص دهد . 

12- وزارت بازرگاني و دستگاههاي اجرايي ذيربط موظف هستند نسبت به جلب و تشويق سرمايه گذاري خصوصي داخلي و خارجي در چارچوب مقررات قانوني مرتبط در اين زمينه اقدام نمايند .

13- دبيرخانه شوراي عالي مناطق آزاد موظف است امكان پياده سازي تجارت الكترونيكي را حداقل در يكي از مناطق آزاد تا پايان سال 1381 و در يك منطقه ديگر تا پايان سال 1382 فراهم كند . كليه دستگاههاي اجرايي كشور كه در اين مناطق فعاليت مي كنند ، موظفند نسبت به ارائه خدمات و راه اندازي فعاليت هاي مورد نياز در اين زمينه اقدام نمايند 

14- دبيرخانه شوراي عالي اطلاع رساني موظف است با مشاركت وزارتخانه هاي بازرگاني ، پست ، تلگراف و تلفن ، اطلاعات ، علوم ، تحقيقات و فن آوري ، صنايع و معادن ، سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور و بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران ، اقدامات لازم براي تهيه طرح جامع حفظ ايمني مبادلات الكترونيكي ، محرمانه ماندن آمار و اطلاعات و رعايت سلامت محتوي متعلق به كاربران شبكه عمومي انتقال اطلاعات ( در داخل كشور ) و نظام ملي مرجع صدور گواهي ديجيتال را به عمل آورد و براي تصويب در كميسيون راهبردي و ارائه به شوراي عالي اطلاع رساني جهت اتخاذ تصميم اقدام نمايد .

تبصره : با توجه به ضرورت تقويت توان علمي داخل كشور در اين زمينه تمهيدات لازم براي ايجاد فناوري ملي اعم از سخت افزار و نرم افزار و ساير تسهيلات ملي مورد نياز با استفاده از نيروهاي تخصصي داخلي در اين طرح بايد لحاظ گردد .

15- وزارت امور خارجه موظف است به منظور پيشبرد و تقويت همكاري هاي مربوط به تجارت الكترونيكي بين جمهوري اسلامي ايران و ديگر كشورها از جمله سازمان كنفرانس اسلامي  ، گروه 77 ، سازمان همكاري هاي اقتصادي ( اكو ) ، طرح كلمبو و نهادهاي بين المللي وابسته به سازمان ملل متحد همكاري لازم را با وزارت بازرگاني و دبيرخانه شوراي عالي اطلاع رساني به عمل آورد .

16- وظيفه نظارت و پيگيري اقدامات اجرايي فوق و ارائه گزارش هاي فصلي به شوراي عالي اطلاع رساني ، به كميسيون تخصصي اطلاع رساني اقتصادي بازرگاني و تجارت الكترونيكي با هماهنگي دبير شوراي عالي اطلاع رساني و نماينده ويژه رئيس جمهور جهت اقدام محول مي گردد. 

مشكلات پياده سازي تجارت الكترونيك در ايران                                 ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

مهمترين مشكل كنوني اين است كه سيستم بانكي كشور با مقوله تجارت الكترونيك بيگانه است . پس براي ارتباطات تجاري الكترونيكي لازم است سيستم بانكي كشور تحولات اساسي داشته باشد.مسئله ديگر قوانين دولتي و تجاري در اين زمينه است كه درست تعريف نشده است و لازم است براي پياده سازي تجارت الكترونيك اين قوانين ايجاد شود. در تجارت الكترونيك مسئله زمان حياتي است چون مصرف كننده انتظار داردكالاي موردنياز خود را در كمترين زمان دريافت كند. براي خروج كالاها از كشور ايران در زمان كم ، دو مشكل اساسي وجود دارد: يكي اينكه سيستم حمل ونقل نمي تواند به خوبي و در زمان كم ، خروج كالا را پشتيباني كند. دوم اينكه كالاهادر گمرك به حدزيادي معطل مي مانند و همينطورقوانين مشخصي براي خروج كالاها وجود ندارد. براي پياده سازي تجارت الكترونيك بايداستفاده از اينترنت همگاني شود. پس بايدامكانات و تجهيزات آن با هزينه هاي پايين دراختيار همه قرار بگيرد و همزمان آموزشهاي لازم در سطوح مختلف انجام پذيرد.                      

5  . توجيه اقتصادي راه اندازي تجارت الكترونيكي در كشور

 منافع

راه اندازي تجارت الكترونيكي به لحاظ كاهش هزينه مبادلات, سرعت بخشيدن به انجام مبادله, تقويت موضع رقابتي كشور در جهان,  بهره گيري از فرصتهاي زودگذر در عرصه صادرات و حتي خريد به موقع كالا از خارج از كشور داراي منافع متعديد در زمينه كاهش هزينه و توريم و افزايش صادرات و اشتغال و توليد مي‌باشد. ليكن در اين بخش از گزارش تنها به برآورد كاهش هزينه مبادلات اكتفا مي‌شود, زيرا همين عامل به تنهايي,‌ تجارت الكترونيكي را داراي توجيه اقتصادي مي‌نمايد. 

طبق برآوردهاي به عمل‌ آمده ارزش فعلي صادرات جهاني كالا و خدمات حدود 7 هزار ميليارد دلار است كه از اين مبلغ 500 ميليارد دلار صرف تهيه و مبادله اسناد مربوطه مي‌گردد. به عبارت ديگر حدود 7 درصد ارزش مبادلات را هزينه تهيه و مبادله اسناد تشكيل مي‌دهد. با الكترونيكي شدن اين مبادلات, هزينه تهيه و مبادله اسناد بشدت كاهش خواهد يافت. برآوردهاي انجام شده نشان مي‌دهد كه استفاده از مبادله الكترونيكي اطلاعات به جاي روشهاي سنتي مبتني بر كاغذ بين 21 تا 70 درصد صرفه جويي در هزينه فعاليتهاي مختلف تجاري مي‌شود.  

اما ارزش مبادلات در كشور چقدر است؟ طي سالهاي 78-1375, ارزش جاري توليد ناخالص داخلي كشور بيش از دو برابر حجم نقدينگي بوده است. به عبارت ديگر, سرعت گردش پول اندكي بيش از 2 است و با مبنا قرار دادن اين رقم, ارزش مبادلات در كشور لااقل دو برابر ارزش توليد ناخالص داخلي خواهد بود.

در جداول پيوست لايحه برنامه سوم توسعه متوسط نرخ رشد سالانه توليد ناخالص داخلي 6 درصد و متوسط نرخ رشد سالانه تورم 9/15 درصد پيش بيني گرديده بود. بنابراين مي توان گفت كه ارزش توليد ناخالس داخلي كشوردر طول سا لهاي برنامه با نرخ 22% در سال افزايش خواهد داشت و از 7/416  هزار ميليارد دلار در سال 78 به رقم 2/1126 ميليارد ريال در سال 83 بالغ خواهد شد . با فرض ثابت ماندن سرعت گردش پول, حجم مبادلات از 6/1016 هزار ميليارد ريال در سال 1379 به 4/2252 هزار ميليارد ريال در سال پايان برنامه سوم توسعه اقتصادي, اجتماعي و فرهنگي ج.ا.ايران خواهد رسيد. با مبنا قراردادن رقم 5/2 درصد براي صرفه جويي حاصله, ميزان صرفه جويي در انجام مبادلات اقتصاد كشور از 4/25 هزار ميليارد ريال در سال 1379 به 3/56 هزار ميليارد ريال در سال 1383 بالغ خواهد گرديد و در طول برنامه سوم 6/196 هزار ميليارد ريال صرفه‌جويي به عمل خواهد آمد.

بديهي است كه انجام كليه مبادلات در كشور به صورت الكترونيكي در كوتاه مدت امكان پذير نيست. اگر فرض كنيم كه الكترونيكي شدن مبادلات تنها در عرصه تجارت خارجي كشور صورت گيرد به واقعيت نزديكتر خواهيم بود. طي سالهاي اخير نسبت ارزش صادرات و واردات كالايي كشور به توليد ناخالص داخلي حدود 30 درصد بوده است. بنابراين, با فرض ثابت ماندن اين نسبت (عليرغم آزادسازي نسبي تجاري و جهش مورد نظر در صادرات غير نفتي كشور),‌ ميزان صرفه جويي حاصل از الكترونيكي كردن مبادلات خارجي كشور معادل 30 درصد ارقام مذكور براي كل اقتصاد كشور خواهد بود كه از رقم 62/7 هزار ميليارد در سال 1379 در سال 1379 به 89/15 هزار ميليارد در سال 1383 بالغ خواهد گرديد و در مجموع 98/58 هزار ميليارد ريال در طول سالهاي برنامه سوم صرفه جويي به عمل خواهدآمد.

 جدول (2) ـ ميزان صرفه جويي حاصل از الكترونيكي شدن مبادلات در اقتصاد كشور در تجارت خارجي

شرح     1378 (سال مبنا)    1379    1380    1381    1382    1383    جمع سالهاي برنامه سوم

توليد ناخالص داخلي    7/416    3/508    2/602    6/756    1/923    2/1126    ــ

حجم مبادلات     4/833    6/1016    4/1240    2/1513    2/1846    4/2252    ــ

درصد صرفه جويي    ــ    5/2    5/2    5/2    5/2    5/2    ــ

ارزش صرفه جويي در كل اقتصادي    ــ    41/25    31    8/37    1/46    3/56    6/196

ارزش‌صرفه‌جويي‌در تجارت خارجي    ــ    62/7    3/9    34/11    83/13    89/16    98/58

5-2- هزينه‌ها

طبق پيش بيني هاي به عمل آمده راه اندازي تجارت الكترونيكي در كشور در طول سالهاي برنامه سوم توسعه اقتصادي,‌ اجتماعي و فرهنگي ج.ا.ايران حدود 210 ميليارد ريال هزينه در برخواهد داشت كه از ارقام ارايه شده در جدول (2) بسيار كمتر است. بنابراين اجراي اين طرح داراي توجيه اقتصادي بسيار قويست و هزينه هاي مصروفه در همان سال اول برنامه به سرعت مستهلك خواهد شد. 

6. موانع و چالشها 

راه اندازي و گسترش تجارت الكترونيكي در كشور با موانع و چالشهايي به شرح زير روبه رو مي‌باشد.

1-فقدان زمينه‌هاي حقوقي لازم براي استفاده از تجارت الكترونيكي از قبيل عدم مقبوليت اسناد و امضاهاي الكترونيكي در قوانين و مقررات جاري كشور. 

نبود سيستم انتقال الكترونيكي وجوه و كارتهاي اعتباري. 

1-محدوديت خطوط ارتباطي و سرعت پايين آنها در انتقال داده‌هاي الكترونيكي. 

2-نبود شبكه اصلي تجارت الكترونيكي در كشور و سخت افزار و نرم افزار مربوط به آن. 

   3-عدم اطلاع كافي موسسات بزرگ و كوچك داخلي از تجارت الكترونيكي و مزاياي آن. 

4-هزينه اوليه نسبتا بالاي استفاده از تجارت الكترونيكي در شركتهاي دولتي و خصوصي به ويژه براي موسسات كوچك و نبود انگيزه لازم در آنها براي استفاده از اين روش. 

    5-كمبود دانش و فرهنگي استفاده از تجارت الكترونيكي و شبكه اينترنت. 

6-لزوم حمايت از حقوق مصرف كنندگان در تجارت الكترونيكي. 

7-حقوق گمركي و مالياتهاي قابل وصول از تجارت الكترونيكي. 

      8-تامين امنيت لازم براي انجام مبادلات الكترونيكي و محرمانه ماندن اطلاعات مربوطه. 

رويكرد دولت جمهوري اسلامي ايران

با عنايت به گسترش سريع و شتابان تجارت الكترونيكي در جهان, تاثير اين امر بر افزايش كارايي تجاري و حفظ و تقويت موقعيت رقابتي كشورها, ناگريز بودن استفاده از اين شيوه مبادلات در آينده و توجيه قوي اقتصادي اين امر, ضرورت دارد دولت جمهوري اسلامي ايران از هم اكنون و به روشني رويكرد خود در ارتباط با اين موضوع را اعلام و سياستها و اقدامات خاصي را براي تحقق اين امر اتخاذ نمايد. البته در مواد قانوني راه كارهاي اجرايي قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي, اجتماعي و فرهنگي ج.ا.ايران, اقدامات و سياستهايي در راستاي اين مطلب وجود دارد. به عنوان مثال, در ماده (94) قانون برنامه سوم توسعه انجام داد و ستد الكترونيكي اوراق بهادار در سطح ملي,‌ در ماده (103) همين قانون دستيابي آسان به اطلاعات داخلي و خراجي, زمينه سازي براي اتصال كشور به شبكه‌هاي جهاني, بهبود خدمات و ترويج استفاده از فناوريهاي جديد و ايجاد زيرساختهاي ارتباطي و شاهراهاي اطلاعاتي لازم با پهناي باند كافي و گسترده, در ماده (116) راه اندازي شبكه جامع اطلاع رساني بازرگاني كشور, و در راه كارهاي بخش بازرگاني اموري نظير تنظيم و پشنهاد لايحه تجارت الكترونيكي, برگزاري دوره‌هاي آموزشي فني ـ كاربردي در زمينه تجارت الكترونيكي و بالاخره الزام شركتها, موسسات و سازمانهاي دولتي دخيل در صادرات به انجام حداقل 50 درصد از مبادلات خارجي خود از طريق بهره گيري از فناوري تجارت الكترونيكي تصريح شده‌اند. لكن, به دلايلي نظير محدود شدن اين اقدامات و سياستها به بخش دولتي, فراگير نبودن آنها, نبود انگيزه‌ها و مشوقهاي لازم براي حضور جدي بخش غير دولتي در اين امر و از همه مهمتر عدم اعلام صريح و روشن رويكرد دولت جمهوري اسلامي در اين ارتباط, به نظر نمي‌رسد كه گسترش تجارت الكترونيكي در كشور احتمال توفيق چنداني داشته باشد.

به منظور حصول اطمينان از توفيق اين فرآيند ضرورت دارد دولت جمهوري اسلامي ايران نيز مانند ساير دول جهان با ارايه چارچوبي مشخص, رويكرد خود به اين موضوع را بيان و مجموعه اقدامات و سياستهايي كه اجراي آنها را ضروري مي‌داند مشخص نمايد. در اين رويكرد,‌ بايد به وضوح جايگاه و نقش دولت و بخشهاي غير دولتي معين گردد,‌ چارچوبهاي قانوني لازم پيش بين شوند, زيرساختهاي مورد نياز و چگونگي و سرعت تامين آنها معين گردد و حيطه‌هاي فعاليت بخش غير دولتي, انگيزه ها و مشوقهاي لازم براي حضور آنها ارايه شود و براي انجام هر يك از وظايف و سياستهاي فوق وزارتخانه يا سازمان خاصي مسوول شناخته شود.

در بخش نهايي اين گزارش چارچوب پشنهادي تحت عنوان  جهت بررسي و تاييد در هيات محترم دولت و ابلاغ به وزارتخانه ها و سازمانهاي مسوول ارايه مي‌گردد. تجارت الكترونيكي روشهاي امنيتي خاص خود را داراست كه به آنها اشاره مي شود. مسايل مالي، پولهاي ديجيتالي از ديگرمباحثي است كه در سرويس تجارت الكترونيكي نقش اساسي داشته كه به آنها اشاره خواهد شد

 - ايجاد شرايط مناسب براي تجارت الكترونيكي

- رشد اينترنت در ايــران بــايستـي در سياست گذاريها بيشتر در نظر گرفته شود؛

- فراهم كنندگان بايستي پهناي باند با كيفيت مناسب را براي بازار اينترنت فراهم كنند؛

-بايستي كمپاني ها به ايجاد امنيت لازم براي استفاده از اينترنت براي تبادلات ايمن تشويق شوند و استانداردهاي لازم در اين زمينه معرفي گردند تا سرويس ها سطح قابل پذيرش ارائه گردد.

2 - مزاياي استفاده از تجارت الكترونيكي در ايران

3- مطرح شدن محصولات در سطح جهاني و در نهايت بالارفتن كيفيت محصولات؛

- كاهش موثرتر هزينه هاي عملياتي بين عوامل بازرگاني (PARTNERS)،مشتريان و كانالاهاي آن؛

- افزايش درآمد از طريق مشتريان جديد و كانالــهاي جديد همراه با محصولات سرويس هاي جديد؛

- جلب رضايت مشتري؛

- صحت سفارشات ONLINE ؛

- در نهايت امكان انجام خريدهاي كوچك تا بستن قراردادهاي كلان و كشوري.

3 - انواع سرويس هاي تجارت الكترونيكي

سرويس هاي تجارت الكترونيكي را از نظر كاربرد مي توان به چند دسته تقسيم بندي كرد. اين سرويس ها به شرح زير هستند:

- (BUSINESS TO BUSINESS) B2B : در اين سرويس طرفين معامله شركتها هستند؛

- B2C (BUSINESS  TOCONSUMER) : در اين 

سرويس شركتها با مشتريان در ارتباط هستند؛

-(GOVERNMENT TO GOVERNMENT) G2G: روابط تجاري بين كشورها را دربر مي گيرد و قوانين تجارت بين المللي را با توافق طرفين و ارائه راهكار شامل مي شود؛

- CUSTOMER-TO-BUSINESS)C2B) : طبق پيشنهــــاد مشتري سرويس موردنظر فراهم مي گردد. مثل كرايه يك ماشين از نقطه اي مشخص با مبلغي تعيين شده از يك سايت اينترنتي؛

-CUSTOMER- TO-CUSTOMER)C2C) : طرفين معامله افراد هستند. سرويس گيرنده فردي است كه جنس يا كالايي را از شخص ديگر خريــــداري مي كند. مثل آژانس هاي هواپيمايي و سمساريهاي اينترنتي.

4 - مسايل امنيتي در تجارت الكترونيكي

اينترنت به عنوان بستر انتقال اطلاعات در دنياي كنوني مطرح است. TCP/IP پروتكل انتقال اطلاعات در شبكه اينترنت است. با مطرح شدن اينترنت به طور گسترده، مسئله امنيت اطلاعات قابل انتقال، به شكل مشخصي بازگو شد زيرا اطلاعات مهم نيز از طريق اين بستر فرستاده مي شد. اطلاعاتي مثل، شماره كارت اعتباري، فرم پرداخت و غيره از جمله مسايلي بود كه احتياج به امنيت بيشتري داشت. به همين دلايل امنيت در تجارت الكترونيكي جايگاه مهمي داراست.

به چند روش مي توان در اطلاعاتي مداخله كرد كه بين دو كامپيوتر مبادله مي گردد و اين روشها عبارتند از :

1 - استراق سمع: اطلاعات توسط فردي خوانده مي شود و مي تواند بعداً مورد استفاده قرار گيرد. مثل شماره حساب يك فرد، در اين حالت محرمانه بودن اطلاعات از بين مي رود؛

2 - تغييردادن پيام: امكان دارد پيام هنگام انتقال تغيير كند و يا كلاً عوض شود و سپس فرستاده شود. مثلاً سفارش كالا مي تواند تغيير يابد؛

3 - تظاهركردن: ممكن است شخصي خود را به جاي يك سايت معرفي كرده و همان اطلاعات را شبيه سازي كند و پس از دريافت مقادير قابل توجه هيچ پاسخي به خريداران نداده و ناپديد گردد.

روشهاي متفاوتي براي جلوگيري از اين مسايل وجود دارد كه يكي از آنها رمزدار كردن پيام است كه خود به چند دسته تقسيم مي گردد. ديگري درهم سازي و فشرده سازي پيام و تهيه DIGEST است. در امضاي ديجيتالي عملاً تلفيقي از اين روشهــا مـــورد استفـاده قرار مي گيرد. انواع روشهاي رمزنگاري بدين شرح است:

- رمزنگاري با كليد متقارن: در اين روش از يك كليد استفاده مي شود. بدين شكل كه يك كليد مشترك بين طرفين وجود دارد. اطلاعات بااين كليد رمزدار شده و فقط توسط طرف مقابل كه دارنده كليد است قابل بازگشايي است. مشكل اين روش تبادل اين كليد قبل از رمزداركردن پيام است.

- رمزنگاري با كليد نامتقارن يا كليد عمومي: در اين روش يك جفت كليد براي انتقال پيام استفاده مي گردد. به اين شكل كه هركاربر داراي يك كليد عمومي و يك كليد خصوصي است. كليد عمومي در يك دايركتوري در اختيار هركس مي تواند قرار گيرد و كليد خصوصي هر فرد را، فقط خودش مي داند. در ارسال پيغام از A به B ، ابتدا A پيام را با كليد خصوصي خود رمزدار كرده سپس با كليد عمومي پيام را ارسال مي كند. در طرف مقابل B پيام را با كليد عمومي رمزگشايي كرده و سپس با كليد خصوصي خود رمز را باز مي كند و پيغام را مشاهده مي كند. اشكال اين روش اين است كه شخص ثالثي مانند C مي تواند خود را به جاي A معرفي كرده و پيامي را با كليد خصوصي خود و سپس كليد عمومي رمزدار كرده وبراي B ارسال كند. در اين روش B نمــي تواند تشخيص دهد كه پيغام ارسال شده حتماً از طرف A بوده است. امضاي ديجيتالـي به عنوان روشي براي جلوگيري از ايجاد اين مشكل به وجود آمده است.

 رمزنگاري بااستفاده از روش كليد عمومي با امضاي ديجيتالي: 

امضاي ديجيتالي همراه با كليد عمومي، موجوديتي است كه به شخص طرف مقابل اين امكان را مي دهد تا تشخيص دهد كسي را كه پيغام را فرستـــاده، همان كسي است كه ادعا مي كند، و پيغام دريافت شده همان پيغام ارسال شده است. (تصديق اصالت).

در روش امضاي ديجيتالي از كليد عمومي همراه با توابع HASH استفاده مي شود. اين كليد داراي يك تاريخ انقضا نيز هست كه هرچه مدت اعتبارش كوتاهتر باشد اعتبار آن بالاتر است زيرا احتمال جعل آن بالا مي رود. گيرنده پيغام امضاي انجام شده را چك مي كند تا از اصالت آن باخبر شود.

مراكزي كه امضاي ديجيتالي را در اختيار قرار مي دهند خود از مراكز ديگري اعتبار گواهينامه را دريافت كرده اند. اين مركز موجوديتي است كه اعتبار را براي يك فرد ايجاد مي كند. چند نمونه از آنها XCERT ، VENSIGN ، THAWTE هستند كه با دريافت وجه مشخصي اين اعتبار را در اختيار قرار مـــي دهند.

5 - مسايل مالي و پرداخت در تجارت الكترونيكي

باتوجه به رشد اينترنت و مسئله خريد كالاها از اينترنت، مكانيسم هاي مختلفي براي پرداخت در برابر خريد موردنظر مطرح شد. در واقع پرداخت در تجارت الكترونيك، نياز به مكانيسم هاي پرداخت ارزان و سريع دارد. در اين راستا روشهاي پرداختي گوناگون ايجاد شده اند، كه هريك قابليت خاص خود را دارد و در بعضي موارد شبيه به پول واقعي هستند. در اينجا انواع مكانيسم هاي پرداختي و شركتهاي وابسته به آنهـــا آورده شـده است. [10] (سيستم هاي پرداخت رايج در وب جهاني را از نظر ساختار فيزيكي نيز مي توان دسته بندي كرد) سيستم هايي كه از پول ديجيتالي (DIGITAL MONEY) استفاده مي كنند:

 CYBERCOIN & CYBERCASH 

 ECASH

سيستـم هايي كه از كارتهاي اعتباري استفاده مي كنند:

 CYBANK 

CYBERCASH & CYBERCOIN 

 IKP, SET 

سيستم هايي كه از كارتهاي هوشمند استفاده مي كنند:

MONDEX  

FETFARE  

VERIFONE 

سيستم هايي كه چك هاي الكترونيكي را فراهم مي كنند:

AXCEL CHECK 

CHECK FREE 

REDI-CHECK  

سيستم هايي كه ريزپرداختها را فراهم مي كنند: 

MILLICENT  

MINI-PAY 

به طور نمونه ECASH پروتكل پول الكترونيكي است كه به وسيله DAVID CHAUM از شركت DIGICASH توسعه يافته است. در ECASH ، كاربر يك سري رشته هاي بلند از شماره ها را بانامTOKEN جمـع آوري مي كند كه به عنوان پول شناخته مي شود. ايـــن TOKEN ها درست مثل پول فيزيكي مبادله مي گردد. اين سيستم عدم انكار را براي كاربر پشتيباني مي كند، نياز به سخت افزار

خاصي نداشته و داراي هزينه است.

-ابزار تبادلات

-الكترونيك(XML)                                                             

EXTENSIBLE MARKUP LANGUAGE) XML يك زبان نشانه گذاري براي ايجاد مستندات ساختار يافته است. XML شبيه به HTML است، بااين تفاوت كه XML ، قابل گسترش است. درواقع XML و HTML زير مجموعه اي از SGML هستند. XML يك استاندارد باز، قابل گسترش، بين المللي و در دسترس اسـت. XML يك زبان از پيش تعريف شده نيست بلكه قابليت تعريف نشانه گذاريها و TAG هاي جديد را فراهم ميسازد.قبلاً از EDI براي تبادل داده بين دو كامپيوتر استفاده مي شد كه به دليل محدوديتهايي كه داشت كنار گذاشته شده و در حال حاضر از XML استفاده مي شود. XML در مقايسه با EDI داراي مزاياي زياست:                                                                     

 -امكان تبادل داده دراينترنت؛                    

 - هزينه پياده سازي پايينتر؛                                                  

- سرعت بالاتبادلات.                                                                  

 - استانداردها و تجار الكترونيكي                                       

استانداردها نقش مهمي را در توسعه يك ساختار ايفا مي كنند. استانداردهاي زيادي در زمينه هاي مختلف تجارت الكترونيكي مطرح هستند. مديران IS بايستي با استانداردهاي موجود آشنا بوده و قابليت اجراي آنها را براي ارگانيسم خود ارزيابي كنند. استانداردها و پروتكل هاي تجارت الكترونيك در زمينه هاي مختلف عبارتند از:                                         

 پروتكل هاي امنيتي ( STT,S-HTTP,SSو...)                  

 پروتكل هاي امنيتي پرداخ(SEPP,IKP,SET)                         

پروتكل هاي مالي - پرداختي (JEPI,BIPS,OFX و...)                 

1-7 پروتكل هاي امنيتي: اخيراً هر كاربر اينترنت بايد تبادلات را قبل از فرستادن پيام از طريق اينترنت به طور روشن محافظت كند. يك دسته از پروتكل هاي امنيتي، امنيت را براي لايه اينترنت فراهم مي كنند. اين پروتكل ها مثــــل ISAKMP,SKIP,IPSEC و غيــره پروتكل هاي امنيتي لايه اينترنت هستند. سري ديگر از پروتكل هاي امنيتي، پروتكل هاي امنيتي لايه انتقال هستند مثل TLS,PCT,SSL و SSH .آخرين سري از پروتكل هاي امنيتي، پروتكل هاي امنيتي لايه كاربردي هستند. اين پروتكل ها مثـل SMTP,S-HTTP ، امنيت را در لايه كاربرايجاد ميكنند.انتقال اطلاعات مهم مثل شماره كارت اعتباري اشخاص بايد با امنيت كامل انجام گيرد. بافرض يك انتقال ايمن با پروتكل SSL,TCP/IP به عنوان پروتكل امنيتي لايه انتقال در زير لايه كاربردي قرار گرفته و امنيت ارتباطات بين سرويس دهنده و سرويس گيرنده را برقرار مي كند.SSL يكي از پروتــكل هاي امنيتي است و به دليل مزاياي زير براي سرويس تجارت الكترونيك مناسب است .مستقل از لايه كاربرداستSSI ازتكنيك رمزنگاري خود به صورت قابل انعطاف عمل ميكند؛  تصديق اصالت را براي طرفين معامله فراهم ميسازد؛  رمـــزنگـاري و امضاي ديجيتالي را به كار ميبرد؛قابليت كاربا FTP ،TOLMET،HTTPرا دارا است.   

پروتكل S-HTTP جايگزيني براي SSL محسوب مي شود و اولين بار توسطEIT مطرح شد. اين پروتكل به ميزانSSL، شناخته شده نبوده و فقط با HTTPسازگاري دارد.

SSL نيازهاي امنيتي ذيل را براي سرويس تجارت الكترونيك برآورده مي سازد. اين نيازها امنيتي عبارتنداز:                                   

 پنهان سازي (PRIVACY) فرض كنيد كه پيغام هاي انتقال يافته از A به B رمزدار شده است. A از كليد عمومي مربوط به B براي كدكردن پيغام استفاده مي كند. در اين حالت B تنها كسي است كه مي تواند پيغام را رمــزگشايي كرده و بااستفاده از كليد خصوصي آنرابخواند.                                          

تصديق هويت((AUTHENTICITY                                   

گيرنده اطلاعات اين امكان را پيدا مي كند كه هويت فرستنده را دريابد.

تجربه كشورها در زمينه سياست تجارت الكترونيكي

 اتحاديه اروپايي 

در آوريل 1977 كميسيون اروپايي سياستهاي مربوط به تجارت الكترونيكي را در قالب گزارش تحت عنوان ” ابتكاري اروپايي در تجارت الكترونيكي “ منتشر ساخت. هدف از سياستهاي مذكور در اين گزارش رشد سريع تجارت الكترونيكي در اروپا,‌ ارايه چارچوبي براي اقدامات آتي در زمينه تجارت الكترونيكي و افزايش آگاهي و تشويق تبادل نظر بين طرفهاي ذينفع در مسئله عنوان گرديد. پيشنهاد اجرايي مذكور در اين سند به اموري نظير دسترسي به بازارهاي جهاني, مقولات حقوقي و تنظيمي و ايجاد محيط مناسب براي انجام تجارت الكترونيكي مربوط مي‌شد. در اين سند تلاش گرديده است تا موضع واحد اروپا در زمينه اجماع جهاني براي ايجاد شرايط لازم براي انجام تجارت الكترونيكي از طريق مذاكرات بين المللي تعيين گردد. هدف كميسيون اروپايي آن بود كه چارچوب مذكور در سال 2000 به اجرا گذاشته شود.

 كشورهاي آسه آن 

كشورهاي آسه آن نيز با درك اهميت راه اندازي تجارت الكترونيكي و تاثير آن بر كارايي تجاري كشورهاي عضو اخيرا در نشست مقامات ارشد اقتصادي آسه آن توافق نمودند تا نسبت به ايجاد كميته هماهنگي الكترونيكي اقدام نمايند. مالزي به عنوان يكي از بنيانگذاران اين اتحاديه از هماهگي سازي در گسترش تجارت الكترونيكي در قالب يك مجمع منطقه‌اي حمايت مي‌كند. اين كشور داراي يك دستور كار در زمينه تكنولوژي اطلاعاتي ملي است . شركتهاي بزرگي نظير مايكروسافت, اينتل و اوراكل در اين زمينه با مالزي همكاري دارند. هدف آن است كه دولت زمينه‌هاي حقوقي و فيزيكي لازم را فراهم آورد تا بخش خصوصي بتواند از مزاياي تجارت الكترونيكي برخوردار شود. در اين ارتباط تهيه پيش نويس قوانيني در زمينه استفاده از امضاء‌ الكترونيكي,‌ حمايت از حقوق مالكيت فكري, جلوگيري از استفاده غيرقانوني از اطلاعات رايانه‌اي, ارايه خدمات درماني از طريق رايانه, و دولت الكترونيكي (انجام امور سياسي و حكومتي از طريق ارتباط الكترونيكي) از جمله عمده‌تري اقدامات به عمل آمده مي‌باشند.